(၀ိဘင္းပါဠိ-ဓာတု၀ိဘင္း-သုတၱႏၲဘာဇနီယ)
ဓာတ္ေျခာက္ပါးတုိ႔ကား
၁။ ေျမဓာတ္ဟူေသာ အမည္ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚမွတ္သားအပ္သည့္ တည္ရာ-ပတိ႒ာန သေဘာ၊ ခက္မာမႈ-ကကၡဠ သေဘာျဖစ္ေသာ ေျမဓာတ္ ပထ၀ီဓာတ္။
၂။ ေရဟူေသာ အမည္ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚမွတ္သားအပ္သည့္ အဖြဲ႕စည္းမႈ-အာဗႏၶ သေဘာ၊ ယုိစီးမႈ-ပဂၣရဏ သေဘာျဖစ္ေသာ ေရဓာတ္ အာေပါဓာတ္။
၃။ မီးဟူေသာ အမည္ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚမွတ္သားအပ္သည့္ ရင့္က်က္မႈ-ပရိပါစန သေဘာျဖစ္ေသာ မီးဓာတ္ ေတေဇာဓာတ္။
၄။ ေလဟူေသာ အမည္ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚမွတ္သားအပ္သည့္ ေထာက္ကန္လႈပ္႐ွားမႈ သေဘာျဖစ္ေသာ ေလဓာတ္ ၀ါေယာဓာတ္။
၅။ ေရးျခစ္၍ မရအပ္ မေတြထိအပ္ေသာ သေဘာ (႐ုပ္တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ပုိင္းျခားမႈ ဟင္းလင္း သေဘာ) ျဖစ္ေသာ အာကာသဓာတ္။
၆။ သိမႈသေဘာ ၀ိညာဏဓာတ္ (စိတ္) တုိ႔တည္း။
တတၳ ကတမာ ပထ၀ီဓာတု ။ ပ ။ အယံ ၀ုစၥတိ ၀ိညာဏဓာတု။ ဣမာ ဆ ဓာတုေယာ။ (၀ိဘင္းပါဠိ-ဓာတု၀ိဘင္း-သုတၱႏၲဘာဇနီယ)
၁။ ပထ၀ီဓာတ္
ထုိေျခာက္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ ေျမဟူေသာ ေ၀ါဟာရ ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚမွတ္သားအပ္သည့္ တည္ရာ-ပတိ႒ာန သေဘာ (ခက္မာမႈသေဘာ) ျဖစ္ေသာ ေျမဓာတ္ ပထ၀ီဓာတ္ မည္သနည္း။
ဤပထ၀ီဓာတ္သည္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တည္း အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱပထ၀ီဓာတ္သည္ ရွိ၏၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ဗဟိဒၶပထ၀ီဓာတ္သည္ ရွိ၏။
(က) အဇၥ်တၱပထ၀ီဓာတ္
ထုိပထ၀ီဓာတ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱပထ၀ီဓာတ္ မည္သည္နည္း။ အၾကင္ ပထ၀ီဓာတ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တံၱ၊ ကိုယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ကိုယ္ကိုစြဲ၍ ျဖစ္ေသာ ယင္းပထ၀ီဓာတ္သည္ ခက္မာ၏-ကကၡဠ၊ အေတြ႔ၾကမ္း၏-ခရိတ၊ ခက္မာသည္၏ အျဖစ္ ကကၡဠတၱ၊ ခက္မာေသာ သေဘာ-ကကၡဠဘာ၀၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ခႏၶာကုိယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏ ဥပါဒိဏၰံ။
အဇၥ်တၱပထ၀ီဓာတ္ ၂၀-ပါး
ဤ အဇၥ်တၱပထ၀ီဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။ ေကသာ-ဆံပင္၊
ေလာမာ-ေမြးညင္း၊ နခါ-ေျခသည္းလက္သည္း၊ ဒႏၲာ-သြား၊ တေစာ-အေရထူအေရပါး။
မံသံ-အသား၊ ႏွာ႐ု-အေၾကာ၊ အ႒ိ-အ႐ုိး၊ အ႒ိမိဥၹံ-႐ုိးတြင္းခ်ဥ္ဆီ၊ ၀ကၠံ-အညွဳိ႕(ေက်ာက္ကပ္)၊
ဟဒယံ-ႏွလုံး၊ ယကနံ-အသည္း၊ ကိေလာမကံ-အေျမွး၊ ပိဟကံ-အဖ်ဥ္း(သရက္႐ြက္)၊ ပပၹါသံ-အဆုတ္၊
အႏၲံ-အူမ၊ အႏၲံဂုဏံ-အူသိမ္၊ ဥဒရိယံ-အစာသစ္၊ ကရီသံ-အစာေဟာင္း(က်င္ႀကီး)၊ မတၳလုဂႍ-ဦးေႏွာက္၊ ဤသည္တုိ႔တည္း။
ထုိျပဆုိခဲ့ၿပီးေသာ ပထ၀ီဓာတ္ ၂၀-ပါးတုိ႔မွ တပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္ ပထ၀ီဓာတ္သည္ ရွိေသး၏။ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တံၱ၊ ကိုယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ကိုယ္ကိုစြဲ၍ ျဖစ္ေသာ ယင္းပထ၀ီဓာတ္သည္ ခက္မာ၏-ကကၡဠ၊ အေတြ႔ၾကမ္း၏-ခရိတ၊ ခက္မာသည္၏ အျဖစ္ ကကၡဠတၱ၊ ခက္မာေသာ သေဘာ-ကကၡဠဘာ၀၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ခႏၶာကုိယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏ ဥပါဒိဏၰံ။
(ခ) ဗာဟိရပထ၀ီဓာတ္
ထုိပထ၀ီဓာတ္ႏွစ္မ်ဳိးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရပထ၀ီဓာတ္ မည္သနည္း။
အၾကင္ ပထ၀ီဓာတ္သည္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရံ၊ ခက္မာ၏-ကကၡဠ၊ အေတြ႔ၾကမ္း၏-ခရိတ၊ ခက္မာသည္၏ အျဖစ္ ကကၡဠတၱ၊ ခက္မာေသာ သေဘာ-ကကၡဠဘာ၀၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကုိယ္ကို စြဲ၍ မျဖစ္- အႏုပါဒိဏၰံ။
ဤဗာဟိရပထ၀ီဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္တုိ႔နည္း။
အယ-သံ၊ ေလာဟ-ေၾကး၊ တိပု-ခဲျဖဴ (သလြဲျဖဴ သလြဲစင္ ခဲမၿဖဴ ဘင္)၊ သီသ-ခဲမည္း (သလြဲမဲ ခမပုပ္ နာ)၊ သဇၥ်-ေငြ၊ မုတၱာ-ပုလဲ၊ မဏိ-ပတၱျမား၊ ေ၀ဠဳရိယ- ၀ါးအဆင္းအေရာင္႐ွိေသာ ေၾကာင္မ်က္႐ြဲ (ျမ)၊ သခၤ-ခ႐ုသင္း၊ သိလာ-ေက်ာက္ ( ေက်ာက္သလင္း)၊ ပ၀ါဠ- သႏၲာေက်ာက္၊ ရဇတ-ေငြ အသျပာ၊ ဇာတ႐ူပ-ေ႐ႊ၊ ေလာဟိတကၤ-ပတၱျမားနီ၊ မသာရဂလႅ-ပတၱျမားေျပာက္၊ တိဏ-ျမက္၊ က႒-သစ္သား၊ သကၡရ-ေက်ာက္စရစ္၊ ဘူမိ-ေျမ၊ ပါသာဏ-ေက်ာက္၊ ပဗၺတ-ေတာင္၊ ဤသည္တုိ႔တည္း။
ထုိျပဆုိခဲ့ၿပီးသည့္ ဗဟိဒၶပထ၀ီဓာတ္တုိ႔မွ တစ္ပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္ ပထ၀ီဓာတ္သည္ ရွိေသး၏၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရံ၊ ခက္မာ၏-ကကၡဠ၊ အေတြ႔ၾကမ္း၏-ခရိတ၊ ခက္မာသည္၏ အျဖစ္ ကကၡဠတၱ၊ ခက္မာေသာ သေဘာ-ကကၡဠဘာ၀၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကုိယ္ကို စြဲ၍ မျဖစ္- အႏုပါဒိဏၰံ။ ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ အရာကုိ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရပထ၀ီဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။ အၾကင္ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱပထ၀ီဓာတ္သည္လည္းေကာင္း၊ အၾကင္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရပထ၀ီဓာတ္သည္လည္းေကာင္း ရွိ၏၊ ထုိပထ၀ီဓာတ္ကို တစ္ေပါင္းတည္းျပဳ၍ ႐ုံးစု၍ အက်ဥ္းခ်ဳံး၍ ျပေသာ ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကို ပထ၀ီဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
၂။ အာေပါဓာတ္
ထုိဓာတ္ ေျခာက္ပါးတုိ႔တြင့္ အဘယ္သည္ ေရဟူေသာအမည္ ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚ မွတ္သားအပ္သည့္ ဖြဲ႕စည္းမႈ-အာဗႏၶန ယုိစီးမႈ-ပဂၣဟ သေဘာျဖစ္ေသာ ေရဓာတ္ အာေပါဓာတ္ မည္သနည္း။
အာေပါဓာတ္သည္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တည္း၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱအာေပါဓာတ္သည္ ရွိ၏၊ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရအာေပါဓာတ္သည္ ရွိ၏။
(က) အဇၥ်တၱအာေပါဓာတ္
ထုိအာေပါဓာတ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱအာေပါဓာတ္ မည္သနည္း။
အၾကင္ အာေပါဓာတ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တံ၊ၱ ကုိယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ခႏၶာကုိယ္ကို စြဲ၍ျဖစ္ေသာ ယင္းအာေပါဓာတ္သည္ အရည္ျဖစ္၏-အာေပါ၊ အရည္သေဘာသို႔ ေရာက္၏ အာေပါဂတ၊ အေစးျဖစ္၏-သိေနဟ၊ အေစး၏ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏ သိေနဟဂတ၊ ရုပ္ကို ဖြဲ႔စည္း၏-႐ူပဗႏၶနတၱ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ခႏၶာကုိယ္ကုိ စြဲ၍ျဖစ္၏-ဥပါဒိႏၷ။
အဇၥ်တၱအာေပါဓာတ္ ၁၂-ပါး
ဤအဇၥ်တၱအာေပါဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္အရာတုိ႔နည္း။
ပိတၱံ-သည္းေျခ၊ ေသမွံ-သလိပ္၊ ပုေဗၺာ-ျပည္၊ ေလာဟိတံ-ေသြး၊ ေသေဒါ-ေခၽြး၊ ေမေဒါ-အဆီခဲ၊ အႆု-မ်က္ရည္၊ ၀သာ-ဆီၾကည္၊ ေခဠာ-တံေတြး၊ သိဃၤာဏိကာ-ႏွပ္၊ လသိကာ-အေစး၊ မုတၱံ-က်င္ငယ္ ဤသည္တုိ႔တည္း။
ထုိျပဆုိခဲ့ၿပီးေသာ အဇၥ်တၱအာေပါဓာတ္ ၁၂-ပါးတုိ႔မွ တစ္ပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္ အာေပါဓာတ္သည္ ရွိ၏ေသး၏၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ကုိယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ခႏၶာကုိယ္ကို စြဲ၍ျဖစ္ေသာ ယင္းအာေပါဓာတ္သည္ အရည္ျဖစ္၏-အာေပါ၊ အရည္သေဘာသို႔ ေရာက္၏ အာေပါဂတ၊ အေစးျဖစ္၏-သိေနဟ၊ အေစး၏ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏ သိေနဟဂတ၊ ရုပ္ကို ဖြဲ႔စည္း၏-႐ူပဗႏၶနတၱ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ခႏၶာကုိယ္ကုိ စြဲ၍ျဖစ္၏-ဥပါဒိႏၷ ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကုိ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱအာေပါဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
(ခ) ဗာဟိရအာေပါဓာတ္
ထုိအာေပါဓာတ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရအာေပါဓာတ္ မည္သနည္း။
အၾကင္ အာေပါဓာတ္သည္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရ၊ အရည္ျဖစ္၏-အာေပါ၊ အရည္သေဘာသို႔ ေရာက္၏-အာေပါဂတ၊ အေစးျဖစ္၏-သိေနဟ၊ အေစး၏အျဖစ္သုိ႔ေရာက္၏-သိေနဟဂတ၊ ႐ုပ္ကို ဖြဲ႔စည္း၏-႐ူပဗႏၶနတၱ၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏ ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကုိယ္ကုိ စြဲ၍ မျဖစ္ အႏုပါဒိဏၰ။
ဤဗာဟိရအာေပါဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္အရာတုိ႔နည္း။
မူလရသ-အျမစ္ရည္၊ ခႏၶရသ-ပင္စည္ရည္၊ တစရသ-အေခါက္ရည္၊ ပတၱရသ-အ႐ြက္ရည္၊ ပုပၨရသ-အပြင့္ရည္၊ ဖလရသ-အသီးရည္၊ ခီရ-ႏုိ႔ရည္၊ ဒဓိ-ႏုိ႔ဓမ္း (ႏုိ႔ခ်ဥ္)၊ သပၸိ-ေထာက္ပတ္၊ န၀နီတ-ဆီဥ၊ ေတလ-ဆီ၊ မဓု-ပ်ားရည္၊ ဖာဏိတ-တင္လဲ၊ ေျမ၌တည္ေသာ ေရတုိ႔သည္လည္းေကာင္း၊ ေကာင္းကင္၌တည္ေသာ ေရတုိ႔သည္လည္းေကာင္း ရွိကုန္၏၊ ဤသည္တုိ႔တည္း။
ဤျပဆုိခဲ့ၿပီးေသာ ဗာဟိရအာေပါဓာတ္တုိ႔မွ တစ္ပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္အာေပါဓာတ္သည္ ရွိေသး၏၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရ၊ အရည္ျဖစ္၏-အာေပါ၊ အရည္သေဘာသို႔ ေရာက္၏-အာေပါဂတ၊ အေစးျဖစ္၏-သိေနဟ၊ အေစး၏အျဖစ္သုိ႔ေရာက္၏-သိေနဟဂတ၊ ႐ုပ္ကို ဖြဲ႔စည္း၏-႐ူပဗႏၶနတၱ၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏ ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကုိယ္ကုိ စြဲ၍ မျဖစ္ အႏုပါဒိဏၰ။ ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကုိ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရအာေပါဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
အၾကင္ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱအာေပါဓာတ္သည္လည္းေကာင္း၊ အၾကင္ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရအာေပါဓာတ္သည္လည္းေကာင္း ႐ွိ၏၊ ထုိအာေပါဓာတ္ကို တစ္ေပါင္းတည္းျပဳ၍ ႐ုံးစု၍ အက်ဥ္းခ်ဳံး၍ ျပေသာ ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကို အာေပါဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
၃။ ေတေဇာဓာတ္
ထုိဓာတ္ ေျခာက္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ မီးဟူေသာ အမည္ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚမွတ္သားအပ္သည့္ ရင့္က်က္ေစမႈ-ပရိပါစန သေဘာျဖစ္ေသာ မီးဓာတ္ ေတေဇာဓာတ္ မည္သနည္း။
ဤေတေဇာဓာတ္သည္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တည္း၊ အတြင့္သႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱေတေဇာဓာတ္သည္ ႐ွိ၏၊ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရေတေဇာဓာတ္သည္ ႐ွိ၏။
(က) အဇၥ်တၱေတေဇာဓာတ္
ထုိေတေဇာဓာတ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱေတေဇာဓာတ္ မည္သနည္း။
အၾကင္ မီးဟူေသာ အမည္ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚ သတ္မွတ္အပ္သည့္ ရင့္က်က္ေစမႈ-ပရိပါစန သေဘာျဖစ္ေသာ မီးဓာတ္သေဘာ ေတေဇာဓာတ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱ၊ ကိုယ္ကို စဲြ၍ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ အတြင္းသႏၱာန္၌ျဖစ္ေသာ ခႏၶာကုိယ္ကုိ စဲြ၍ျဖစ္ေသာ ေတေဇာဓာတ္သည္ ေလာင္ကၽြမ္း ရင့္က်က္ေစျခင္း သေဘာျဖစ္၏-ေတေဇာ၊ ေလာင္ကၽြမ္း ရင့္က်က္ေစေသာ သေဘာသုိ႔ေရာက္၏-ေတေဇာဂတ၊ အပူေငြ႔ျဖစ္၏-ဥသၼာ၊ အပူေငြ႔ အျဖစ္သုိ႔ေရာက္၏ ဥသၼာဂတ၊ ျပင္းထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ အပူေငြ႔ ျဖစ္၏ ဥသုမ၊ ျပင္းထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ အပူေငြ႔ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏ ဥသုမဂတ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္၏ အဇၥ်တၱ၊ ခႏၶာကိုယ္ကို စဲြ၍ျဖစ္၏ ဥပါဒိဏၰ။
ဤအဇၥ်တၱေတေဇာဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္အရာတုိ႔နည္း။ အၾကင္ ေတေဇာဓာတ္ျဖင့္လည္း ပူေလာင္၏-သႏၱပၸတိ(သႏၲပၸနေတေဇာ)၊ အၾကင္ ေတေဇာဓာတ္ျဖင့္လည္း ေဆြးေျမ႔ရင့္ေရာ္၏-ဇိရီယတိ(ဇိရဏေတေဇာ)၊ အၾကင္ ေတေဇာဓာတ္ျဖင့္လည္း ေလာင္ကၽြမ္း၏-ပရိဍယွတိ(ဒဟေတေဇာ)၊ စားအပ္ ေသာက္အပ္ ခဲအပ္ လ်က္အပ္ေသာ အစာသည္ အၾကင္ေတေဇာဓာတ္ျဖင့္လည္း ေကာင္းစြာ ေၾကျခင္းသို႔ ေရာက္၏-ပရိဏာမံ ဂစၧတိ(ပါစကေတေဇာ) ဤသည္တုိ႔တည္း။
ဤျပဆုိခဲ့ၿပီးေသာ အဇၥ်တၱေတေဇာဓာတ္တုိ႔မွ တစ္ပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္ေတေဇာဓာတ္သည္ ႐ွိေသး၏၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱ၊ ကိုယ္ကို စဲြ၍ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ အတြင္းသႏၱာန္၌ျဖစ္ေသာ ခႏၶာကုိယ္ကုိ စဲြ၍ျဖစ္ေသာ ေတေဇာဓာတ္သည္ ေလာင္ကၽြမ္း ရင့္က်က္ေစျခင္း သေဘာျဖစ္၏-ေတေဇာ၊ ေလာင္ကၽြမ္း ရင့္က်က္ေစေသာ သေဘာသုိ႔ေရာက္၏-ေတေဇာဂတ၊ အပူေငြ႔ျဖစ္၏-ဥသၼာ၊ အပူေငြ႔ အျဖစ္သုိ႔ေရာက္၏ ဥသၼာဂတ၊ ျပင္းထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ အပူေငြ႔ ျဖစ္၏-ဥသုမ၊ ျပင္းထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ အပူေငြ႔ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏-ဥသုမဂတ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱ၊ ခႏၶာကိုယ္ကို စဲြ၍ျဖစ္၏-ဥပါဒိဏၰ ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကို အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱေတေဇာဓာတ္ ဟုဆုိအပ္၏။
(ခ) ဗာဟိရေတေဇာဓာတ္
ထုိေတေဇာဓာတ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ဗာဟိေတေဇာဓာတ္မည္ သနည္း။
အၾကင္ ေတေဇာဓာတ္သည္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရံ၊ ေလာင္ကၽြမ္း ရင့္က်က္ေစေသာ သေဘာျဖစ္၏-ေတေဇာ၊ ေလာင္ကၽြမ္း ရင့္က်က္ေစေသာ သေဘာသုိ႔ ေရာက္၏ ေတေဇာဂတ၊ အပူေငြ႔ျဖစ္၏ ဥသၼာ၊ အပူေငြ႔ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏-ဥသၼာဂတ၊ ျပင္းထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ အပူေငြ႔ျဖစ္၏-ဥသုမ၊ ျပင္းထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ အပူေငြ႔ အျဖစ္သုိ႔ေရာက္၏ ဥသုမဂတ၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏ ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကိုယ္ကို စြဲ၍မျဖစ္ အႏုပါဒိဏၰ။
ဤဗာဟိရေတေဇာဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္အရာတုိ႔နည္း။
က႒ဂၢိ-ထင္းမီး၊ ပလာသဂၢိ-ေကာက္႐ုိးမီး၊ တိဏဂၢိ-ျမက္မီး၊ ေဂါမယဂၢိ-ႏြးေခ်းမီး၊ ထုသဂၢိ-ဖြဲမီး၊ သကၤာရဂၢိ-အမႈိက္မီး၊ ဣႏၵဂၢိ-မုိးႀကဳိးေလာင္မီး၊ အဂၢိသႏၲာပ-မီးလွ်ံ မီးက်ီးခဲအပူ၊ သူရိယသႏၲာပ-ေနပူ၊ က႒သႏၷိစယသႏၲာပ-ထင္းပုံ၌ျဖစ္ေသာ အပူ၊ တိဏသႏၷိစယသႏၲာပ-ျမက္ပုံ၌ျဖစ္ေသာ အပူ၊ ဓညသႏၷိစယသႏၲာပ-စပါးပုံ၌ျဖစ္ေသာ အပူ(စပါးေငြ႔)၊ ဘ႑သႏၷိစယသႏၲာပ-ဥစၥာပုံ၌ျဖစ္ေသာ အပူ ဤသည္တုိ႔တည္း။
ဤျပဆုိခဲ့ၿပီးေသာ ေတေဇာဓာတ္မွ တစ္ပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္ ေတေဇာဓာတ္သည္ ႐ွိေသး၏၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရံ၊ ေလာင္ကၽြမ္း ရင့္က်က္ေစေသာ သေဘာျဖစ္၏-ေတေဇာ၊ ေလာင္ကၽြမ္း ရင့္က်က္ေစေသာ သေဘာသုိ႔ ေရာက္၏ ေတေဇာဂတ၊ အပူေငြ႔ျဖစ္၏ ဥသၼာ၊ အပူေငြ႔ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏-ဥသၼာဂတ၊ ျပင္းထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ အပူေငြ႔ျဖစ္၏-ဥသုမ၊ ျပင္းထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ အပူေငြ႔ အျဖစ္သုိ႔ေရာက္၏ ဥသုမဂတ၊ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏ ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကိုယ္ကို စြဲ၍မျဖစ္ အႏုပါဒိဏၰ။
ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကုိ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရေတေဇာဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။ အၾကင္ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱေတေဇာဓာတ္သည္လည္းေကာင္း၊ အၾကင္ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရေတေဇာဓာတ္သည္လည္းေကာင္း ရွိ၏၊ ထုိေတေဇာဓာတ္ကို တစ္ေပါင္းတည္းျပဳ၍ ႐ုံးစု၍ အက်ဥ္းခ်ဳံး၍ ျပေသာ ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကို မီးဟူေသာ အမည္ပညတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္အပ္သည့္ ရင့္က်က္ေစမႈ-ပရိပါစန သေဘာျဖစ္ေသာ မီးဓာတ္ ေတေဇာဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
၄။ ၀ါေယာဓာတ္
ထုိေျခာက္ပါးတုိ႔တြင့္ အဘယ္သည္ ေလဟူေသာ အမည္ ပညတ္ျဖင့္ေခၚေ၀ၚ သတ္မွတ္အပ္သည့္ ေထာက္ကန္ လႈပ္ရွားျခင္း သေဘာျဖစ္ေသာ ေလဓာတ္ ၀ါေယာဓာတ္ မည္သနည္း။
ဤ၀ါေယာဓာတ္သည္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တည္း၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱ၀ါေယာဓာတ္သည္ ရွိ၏၊ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရ၀ါေယာဓာတ္သည္ ရွိ၏။
(က) အဇၥ်တၱ၀ါေယာဓာတ္
ထုိ၀ါေယာဓာတ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင့္ အဘယ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱ၀ါေယာဓာတ္ မည္းသနည္း။
အၾကင္ ၀ါေယာဓာတ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱ၊ ကုိယ္ကုိစြဲ၍ ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ခႏၶာကိုယ္ကို စြဲ၍ျဖစ္ေသာ ၀ါေယာဓာတ္သည္ လႈပ္႐ွားမႈသေဘာျဖစ္၏-၀ါေယာ၊ လႈပ္ရွားမႈသေဘာသုိ႔ ေရာက္၏-၀ါေယာဂတ၊ ႐ုပ္ကို တြန္းကန္ျခင္းသေဘာျဖစ္၏- ႐ူပထမၻိတတၱံ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ခႏၶာကုိယ္ကုိ စြဲ၍ျဖစ္၏-ဥပါဒိဏၰ။
အဇၥ်တၱ၀ါေယာဓာတ္ ၁၀-ပါး
ဤအဇၥ်တၱ၀ါေယာဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္အရာတုိ႔နည္း။
အထက္သုိ႔ ဆန္ေသာေလ-ဥဒၶဂၤမ၀ါတ၊ ေအာက္သုိ႔ စုန္ေသာေလ-အေဓာဂမ၀ါတ၊ ၀မ္း၌ တည္ေသာေလ-ကုစၧိသယ၀ါတ၊ အူ၌ တည္ေသာေလ-ေကာ႒ာသယ၀ါတ၊ ကုိယ္အဂၤါႀကီးငယ္သုိ႔ ေလွ်ာက္ေသာ ေလ-အဂၤမဂၤါနုသာရီ၀ါတ၊ ဓားငယ္ကဲ့သုိ႔ ျဖတ္တတ္ေသာေလ(ပါး႐ြ႕ဲျခင္း ေျခတစ္ဖက္ ေသသြားျခင္းတည္းဟူေသာ ကုိယ္လက္အဂၤါစသည္တုိ႔ ႐ြဲ႕ေစာင္းသြားေအာင္ မလႈပ္ႏုိင္ေအာင္ ျဖတ္ေသာေလ)-သတၳက၀ါတ၊ သင္တုန္းဓားကဲ့သို႔ ႏွလုံးသားကို ခြဲေသာေလ(ေလသင္တုန္း)-ခုရက၀ါတ၊ ႏွလုံးသားကို ဆြဲထုတ္ေသာေလ-ဥပၸလက၀ါတ၊ ၀င္သက္ေလ-အႆာသ၊ ထြက္ေသေလ-ပႆာသ၊ ဤသည္တုိ႔တည္း။
ဤျပဆုိခဲ့ၿပီးေသာ ၀ါေယာဓာတ္ ဆယ္ပါးတုိ႔မွ တစ္ပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္ ၀ါေယာဓာတ္သည္လည္း ရွိေသး၏။ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱ၊ ကုိယ္ကုိစြဲ၍ ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ခႏၶာကိုယ္ကို စြဲ၍ျဖစ္ေသာ ၀ါေယာဓာတ္သည္ လႈပ္႐ွားမႈသေဘာျဖစ္၏-၀ါေယာ၊ လႈပ္ရွားမႈသေဘာသုိ႔ ေရာက္၏-၀ါေယာဂတ၊ ႐ုပ္ကို တြန္းကန္ျခင္းသေဘာျဖစ္၏- ႐ူပထမၻိတတၱံ၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ခႏၶာကုိယ္ကုိ စြဲ၍ျဖစ္၏-ဥပါဒိဏၰ။
ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကုိ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱ၀ါေယာဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
မွတ္ခ်က္။ ။ ေကာ႒ာသ ၄၂-ပါးေရတြက္ရာ၌ အဇၥ်တၱ၀ါေယာ ၆-မ်ဳိးသာ ရွိသည္။ သတၳက၀ါတ ခုရက၀ါတ ဥပၸလက၀ါတ ဤ ၃-ပါး မပါေခ်။ ထုိ႔ျပင္ အႆာသ ပႆာသတုိ႔ကို ေပါင္း၍ ၁-ပါးဟု ေရတြက္ရသည္။
(ခ) ဗာဟိရ၀ါေယာဓာတ္
ထုိ၀ါေယာဓာတ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရ၀ါေယာဓာတ္ မည္သနည္း။
အၾကင္ ၀ါေယာဓာတ္သည္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရံ၊ လႈပ္ရွားမႈသေဘာျဖစ္၏-၀ါေယာ၊ လႈပ္ရွားမႈသေဘာသုိ႔ ေရာက္၏-၀ါေယာဂတ၊ ႐ုပ္ကို တြန္းကန္ျခင္းသေဘာျဖစ္၏- ႐ူပထမၻိတတၱံ၊ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္၏-ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကုိယ္ကိုစြဲ၍ မျဖစ္ အႏုပါဒိဏၰ။
ဤဗာဟိရ၀ါေယာဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္အရာတုိ႔နည္း။
အေရွ႕ေလ-ပုရတၳိမ၀ါတ၊ အေနာက္ေလ-ပစၧိမ၀ါတ၊ ေျမာက္ေလ-ဥတၱရ၀ါတ၊ ေတာင္ေလ-ဒကၡိဏ၀ါတ၊ ျမဴပါေသာေလ-သရဇ၀ါတ၊ ျမဴမပါေသာေလ-အရဇ၀ါတ၊ ေလေအး-သီတ၀ါတ၊ ေလပူ-ဥဏွ၀ါတ၊ ေလညွင္း-ပရိတၱ၀ါတ၊ ေလျပင္း(ေလၾကမ္း)-အဓိမတၱ၀ါတ၊ ေလမည္း(ေလမုန္တုိင္း)-ကာဠ၀ါတ၊ ယူဇနာအထက္ ေကာင္းကင္၌ တုိက္ခတ္ေနသည့္ အလြန္ထက္ျမက္ေသာ ေလၾကမ္း-ေ၀ရမၻ၀ါတ၊ အေတာင္ခတ္ေလ ပကၡ၀ါတ၊ ဂဠဳံေတာင္ခတ္ေလ-သုပဏၰ၀ါတ၊ ထမ္း႐ြက္ယပ္ေလ-တာလ၀ဏၬ၀ါတ၊ ႏွီးယပ္ေလ-၀ိဓူပန၀ါတ၊ ဤသည္တုိ႔တည္း။
ဤျပဆုိခဲ့ၿပီးေသာ ဗာဟိရ၀ါေယာဓာတ္ ၁၀-ပါးတုိ႔မွ တစ္ပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္ ၀ါေယာဓာတ္သည္လည္း ရွိေသး၏။ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရံ၊ လႈပ္ရွားမႈသေဘာျဖစ္၏-၀ါေယာ၊ လႈပ္ရွားမႈသေဘာသုိ႔ ေရာက္၏-၀ါေယာဂတ၊ ႐ုပ္ကို တြန္းကန္ျခင္းသေဘာျဖစ္၏- ႐ူပထမၻိတတၱံ၊ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္၏-ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကုိယ္ကိုစြဲ၍ မျဖစ္ အႏုပါဒိဏၰ။
ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကုိ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရ၀ါေယာဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
၅။ အာကာသဓာတ္
ထုိဓာတ္ ေျခာက္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ ေရးျခစ္၍ မရအပ္ မေတြ႔ထိအပ္ေသာ သေဘာ (႐ုပ္တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ပုိင္းျခားမႈ ဟင္းလင္းသေဘာ) အာကာသဓာတ္မည္သနည္း။
ဤအာသဓာတ္သည္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တည္း၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱအာကာသဓာတ္သည္ ႐ွိ၏၊ အပသႏၱာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရအာကာသဓာတ္သည္ ရွိ၏။
(က) အဇၥ်တၱအာကာသဓာတ္
ထုိအာကာသဓာတ္ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱအာကာသဓာတ္ မည္သနည္း။
အၾကင္ အာကာသဓာတ္သည္ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ကိုယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ ေရးျဖစ္၍ မရအပ္ေသာ သေဘာ ေကာင္းကင္ျပင္ ျဖစ္၏-အကာသ၊ ေရးျဖစ္၍ မရအပ္ေသာ သေဘာသုိ႔ ေရာက္၏-အာကာသဂတ၊ ထိခုိက္၍ မရေသာသေဘာ (ေတြ႔ထိ၍ မရေသာ သေဘာ) ျဖစ္၏-အဃ၊ ထိခုိက္၍ မရေသာသေဘာအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏-အဃဂတ၊ ဟင္းလင္းေပါက္ ျဖစ္၏-၀ိ၀ရ၊ ဟင္းလင္းေပါက္အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏-၀ိ၀ရဂတ၊ အသားအေသြးတုိ႔ႏွင့္ ေတြ႔ထိ၍မရေသာ သေဘာ (ဟင္းလင္းျပင္) ျဖစ္၏-မံသေလာဟိတအသမၨဳ႒၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱ၊ ခႏၶာကိုယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏ ဥပါဒိဏၰ။
ဤအဇၥ်တၱအာကာသဓာတ္ဟူသည္ အဘယ္အရာတုိ႔နည္း။
နားေပါက္-ကဏၰစိၧဒၵ၊ ႏွာေခါင္းေပါက္-နာသစၧိဒၵ၊ ခံတြင္းေပါက္-မုခဒြါရ၊ အၾကင္ ခံတြင္းေပါက္ျဖင့္လည္း စားအပ္ေသာ အစာ, ေသာက္အပ္ေသာ အစာ, ခဲအပ္ေသာ အစာ, လ်က္အပ္ေသာ အစာကုိ မ်ဳိ၏ (မ်ဳိသြင္းေသာ လည္းပင္းေပါက္)၊ အၾကင္ အရပ္၌လည္း စားအပ္ေသာ အစာ, ေသာက္အပ္ေသာ အစာ, ခဲအပ္ေသာ အစာ, လ်က္အပ္ေသာ အစာသည္ တည္၏ (၀မ္းေခါင္းေပါက္ အစာအိမ္)၊ အၾကင္ ဒါြရေပါက္ျဖင့္လည္း စားအပ္ေသာ အစာ, ေသာအပ္ေသာ အစာ, ခဲအပ္ေသာ အစာ, လ်က္အပ္ေသာ အစာသည္ ေအာက္ အဖုိ႔သုိ႔ ထြက္၏ (က်င္ႀကီးက်င္ငယ္ ထြက္ရာအေပါက္မ်ား)။
ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ အဇၥ်တၱအာကာသဓာတ္တုိ႔မွ တစ္ပါးလည္းျဖစ္ေသာ အၾကင္ အဇၥ်တၱအာကာသဓာတ္သည္ ရွိေသး၏၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱံ၊ ကိုယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏-ပစၥတၱံ၊ ေရးျဖစ္၍ မရအပ္ေသာ သေဘာ ေကာင္းကင္ျပင္ ျဖစ္၏-အကာသ၊ ေရးျဖစ္၍ မရအပ္ေသာ သေဘာသုိ႔ ေရာက္၏-အာကာသဂတ၊ ထိခုိက္၍ မရေသာသေဘာ (ေတြ႔ထိ၍ မရေသာ သေဘာ) ျဖစ္၏-အဃ၊ ထိခုိက္၍ မရေသာသေဘာအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏-အဃဂတ၊ ဟင္းလင္းေပါက္ ျဖစ္၏-၀ိ၀ရ၊ ဟင္းလင္းေပါက္အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္၏-၀ိ၀ရဂတ၊ အသားအေသြးတုိ႔ႏွင့္ ေတြ႔ထိ၍မရေသာ သေဘာ (ဟင္းလင္းျပင္) ျဖစ္၏-မံသေလာဟိတအသမၨဳ႒၊ အတြင္းသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-အဇၥ်တၱ၊ ခႏၶာကိုယ္ကို စြဲ၍ ျဖစ္၏ ဥပါဒိဏၰ။
ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကုိ အတြင္းသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱအကာသဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
(ခ) ဗာဟိရ အာကာသဓာတ္
ထုိအာကာသဓာတ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရအာကာဓာတ္ မည္းသနည္း။
အၾကင္ အာကာဓာတ္သည္ အပသႏၲာန္၌ ျဖစ္၏-ဗာဟိရ၊ ေရးျခင္၍ မရအပ္ေသာ သေဘာ ေကာင္းကင္ျပင္ ျဖစ္၏-အာကာသ၊ ေရးျခစ္၍ မရအပ္ေသာ သေဘာသုိ႔ ေရာက္၏-အာကာသဂတ၊ ထိခုိက္၍ မရေသာ (ေတြ႔ထိ၍ မရေသာ) သေဘာျဖစ္၏-အဃ၊ ထိခုိက္၍ မရေသာ သေဘာအျဖစ္သို႔ ေရာက္၏-အဃဂတ၊ ဟင္းလင္းေပါက္ျဖစ္၏-၀ိ၀ရ၊ ဟင္းလင္းေပါက္ အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏-၀ိ၀ရဂတ၊ မဟာဘုတ္ေလးပါးတုိ႔ႏွင့္ ေတြ႔ထိ၍ မရေသာ သေဘာျဖစ္၏-စတုမဟာဘူတအသမၨဳ႒၊ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္၏-ဗဟိဒၶ၊ ခႏၶာကိုယ္ကိုစြဲ၍ မျဖစ္-အႏုပါဒိဏၰ။
ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကုိ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရအာကာသဓာတ္ ဟုဆုိအပ္၏၊ အၾကင္ အတြင္းသႏၱာန္၌ျဖစ္ေသာ အဇၥ်တၱအာကာသဓာတ္သည္လည္းေကာင္း, အၾကင္ အပသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ဗာဟိရအာကာသဓာတ္သည္လည္းေကာင္း ရွိ၏၊ ထုိအာကာသဓာတ္ကို တစ္ေပါင္းတည္းျပဳ၍ ႐ုံးစု၍ အက်ဥ္းခ်ဳံး၍ ျပေသာ ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကို အာကာသဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
၆။ ၀ိညာဏဓာတ္
ထုိဓာတ္ ေျခာက္ပါးတုိ႔တြင္ အဘယ္သည္ သိမႈသေဘာ ၀ိညာဏဓာတ္ မည္သနည္း။
ျမင္သိစိတ္သဘာ၀ စကၡဳ၀ိညာဏဓာတ္၊ ၾကားသိစိတ္သဘာ၀ ေသာတ၀ိညာဏဓာတ္၊ နံသိစိတ္သဘာ၀ ဃာန၀ိညာဏဓာတ္၊ လ်က္(စား)သိစိတ္သဘာ၀ ဇိ၀ွါ၀ိညာဏဓာတ္၊ ထိသိစိတ္သဘာ၀ ကာယ၀ိညာဏဓာတ္၊ ႀကံသိစိတ္သဘာ၀ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္ ဤသည္တုိ႔တည္း။
ဤဆုိခဲ့ၿပီးေသာ သေဘာကုိ သိမႈသေဘာ ၀ိညာဏဓာတ္ဟု ဆုိအပ္၏။ ဤသည္တုိ႔ကား ဓာတ္ေျခာက္ပါးတုိ႔တည္း။
ယာ ေစ၀ ေခါ ပန အဇၥ်တၱိကာ ပထ၀ီဓာတု ယာ စ ဗဟိရာ ပထ၀ီဓာတု ပထ၀ီဓာတုေရေ၀သာ။ တံ ေနတံ မမ၊ ေနေသာဟမသၼိ၊ နေမေသာ အတၱာ တိ ဧ၀ေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒ႒ဗၺံ။ ဧ၀ေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ (ပဇၥ်ိမပဏၰာသပါဠိ-ဘိကၡဳ၀ဂ္-မဟာရာဟုေလာ၀ါဒသုတ္)
အမွန္အားျဖင့္ အၾကင္ အဇၥ်တၱသႏၲာန္၌ ျဖစ္ေသာ ပထ၀ီဓာတ္သည္လည္းေကာင္း၊ အၾကင္ ဗဟိဒၶသႏၲာန္ ျဖစ္ေသာ ပထ၀ီဓာတ္သည္လည္းေကာင္း ရွိ၏၊ ထုိအလုံးစုံေသာ ပထ၀ီဓာတ္သည္ ပထ၀ီခ်င္း တူသည္သာတည္း။ ထုိအလုံးစုံေသာ ပထ၀ီဓာတ္သည္ ငါပိုင္ ဥစၥာ မဟုတ္၊ ထုိပထ၀ီဓာတ္သည္ ငါမဟုတ္၊ ထုိပထ၀ီဓာတ္သည္ ငါ၏ ကုိယ္ အတၱ မဟုတ္ဟူ၍ ဤသုိ႔ ထုိႏွစ္ပါးေသာ ပထ၀ီဓာတ္ကုိ မေဖာက္မျပန္ ဟုတ္မွန္သည့္အတုိင္း ေကာင္းစြာ ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ ႐ႈအပ္၏၊ ဤသုိ႔ ထုိပထ၀ီဓာတ္ကို မေဖာက္မျပန္ ဟုတ္မွန္ေသာအတုိင္း ေကာင္းစြာ ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ ႐ႈလတ္ေသာ္ – – –
ပထ၀ီဓာတုယာပိ နိဗၺႏၵတိ။ (အာေပါဓာတုယာပိ နိဗၺႏၵတိ။ ေတေဇာဓာတုယာပိ နိဗၺႏၵတိ။ ၀ါေယာဓာတုယာပိ နိဗၺႏၵတိ။ အာကာသဓာတုယာပိ နိဗၺႏၵတိ။ ၀ိညာဏဓာတုယာပိ နိဗၺႏၵတိ။)
နိဗၺိႏၵံ ၀ိရဇၨတိ ၀ိရာဂါ ၀ိမုစၥတိ ၀ိမုတၱသၼႎ ၀ိမုတၱမိတိ ဉာဏံ ေဟာတိ။ ခီဏာ ဇာတိ ၀ုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတၳတၱာယာတိ ပဇာနာတိ။ (နိဒါန၀ဂၢပါဠိ-ရာဟုလသံယုတ္-ဓာတုသုတ္)
ပထ၀ီဓာတ္၌လည္း ၿငီးေငြ႔၏။ အာေပါဓာတ္၌လည္း ၿငီးေငြ႔၏။ ေတေဇာဓာတ္၌လည္း ၿငီးေငြ႔၏။ ၀ါေယာဓာတ္၌လည္း ၿငီးေငြ႔၏။ အာကာသဓာတ္၌လည္း ၿငီးေငြ႔၏။ ၀ိညာဏဓာတ္၌လည္း ၿငီးေငြ႔၏။ ၿငီးေငြ႔သည္႐ွိေသာ္ တပ္ျခင္းကင္၏၊ တပ္ျခင္းကင္းသည္႐ွိေသာ္ ကိေလသာမွ လြတ္ေျမာက္၏၊ ကိေလသာမွ လြတ္ေျမာက္သည္႐ွိေသာ္ လြတ္ေျမာက္ၿပီဟူေသာ အသိဉာဏ္ ျဖစ္၏။ ပဋိသေႏၶေနမႈ ကုန္ၿပီ၊ ျမတ္ေသာ အက်င့္ကို က်င့္သုံးၿပီးၿပီ၊ ျပဳဖြယ္ကိစၥကုိ ျပဳၿပီးၿပီ၊ အရဟတၱဖုိလ္ဟူေသာ အက်ဳိးငွာ တစ္ဖန္ျပဳဖြယ္ မရွိေတာ့ၿပီဟု သိ၏။
သဗၺံ ႐ူပံ ေနတံ မမ၊ ေနေသာဟမသၼိ၊ န ေမေသာ အတၱာ။(ေဒနာပိ သညာပိ သခၤါရာပိ ၀ိညာဏမၸိ) ဧ၀ေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ ႐ူပံ နိဗၺိႏၵတိ၊ ႐ူပံ စိတၱံ ၀ိရဇၨတိ ၀ိရာဂါ ၀ိမုစၥတိ ၀ိမုတၱသၼႎ ၀ိမုတၱမိတိ ဉာဏံ ေဟာတိ။ ခီဏာ ဇာတိ ၀ုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတၳတၱာယာတိ ပဇာနာတိ။
ပထ၀ီဓာတု (အာေပါဓာတု ေတေဇာဓာတု ၀ါေယာဓာတု အာကာသဓာတု)ေနတံ မမ၊ ေနေသာဟမသၼိ၊ န ေမေသာ အတၱာ ဧ၀ေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ ပထ၀ီဓာတုယာ နိဗၺိႏၵတိ၊ ပထ၀ီဓာတုယာ စိတၱံ ၀ိရဇၨတိ ၀ိရာဂါ ၀ိမုစၥတိ ၀ိမုတၱသၼႎ ၀ိမုတၱမိတိ ဉာဏံ ေဟာတိ။ ခီဏာ ဇာတိ ၀ုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတၳတၱာယာတိ ပဇာနာတိ။
မေတ္တာစက်ဝန်း 