၁။ ေဟတုပစၥယ-
ေဟတုပစၥေယာတိ-
ေဟတူ ေဟတုသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံသမု႒ာနာနဥၥ ႐ႈပါနံ
ေဟတုပစၥေယနပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္-
ေဟတုပစၥေယာ
ေရေသာက္ျမစ္လွ်င္ ျမက္သစ္ပင္ကို စိမ္းရွင္ခက္မ်ား ပင္စည္ထြားေအာင္
ႀကီးပြားေစမႈ ေက်းဇူးျပဳသို႔ ေဟတုေၾကာင္းခံ ႐ုပ္ႏွင့္နာမ္ကို ရွင္သန္ေစမႈ
ေက်းဇူးျပဳျငား ဟိတ္ ၆ေျခာက္ပါးလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ႏွင့္ဖြင့္ဆိုခ်က္-
အက်ဳိးတရားမ်ားခိုင္ၿမဲေစရန္ အေျခအျမစ္ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
တရားသည္ “ေဟတုပစၥည္း´´မည္၏။(ေဟတု-တည္ရွိရာ အေျခအျမစ္။
ပစၥေယာ-အက်ဳိးတရားမ်ားျဖစ္ေစ တည္ရွိေစေသာအားျဖင့္ေက်းဇူးျပဳျခင္း။)
ေရေသာက္ျမစ္သည္ သစ္ပင္ကို ခိုင္ခန္႔စြာတည္ရွိေစ၏။ ေဟတုပစၥည္းေခၚ
ဟိတ္ ၆-ပါးသည္လည္း အက်ဳိးတရားမ်ားကို ခိုင္ခန္႔စြာ တည္ရွိေစ၏။
ဟိတ္ ၆-ပါး
ေဟတုကို ဟိတ္ဟုျမန္မာမႈျပဳ၏။ အက်ဳိးတရားမ်ား၏ျဖစ္တည္ရာ အေၾကာင္း
ဟုဆိုလို၏။ ဟိတ္သည္ ၆-မ်ဳိးရွိ၏။
၁။ ေလာဘ ( လိုခ်င္မႈ၊ တြယ္တာမႈ )
၂။ ေဒါသ ( မုန္းတီးမႈ၊ အလိုမက်မႈ )
၃။ ေမာဟ ( ေတြေ၀မႈ၊ အမွန္မသိမႈ )
၄။ အေလာဘ ( စြန္႔လႊတ္မႈ )
၅။ အေဒါသ ( အက်ဳိးလိုလားမႈ )
၆။ အေမာဟ ( အမွန္မသိမႈ )
ဤဟိတ္ ၆-ပါးသည္စိတ္၌ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ (ေစတသိတ္)တရားမ်ားျဖစ္၏။
ဤတရားတို႔သည္ မိမိတို႔ျဖစ္ရာစိတ္ ထိုစိတ္ႏွင့္အတူ ျဖစ္လာေသာ ေစတသိတ္
ထိုစိတ္ေၾကာင့္ ျဖစ္လာေသာ စိတၱဇ႐ုပ္ပဋိသေႏၶျဖစ္ခိုက္ သဟိတ္ပဋိသေႏၶ ကမၼဇ
႐ုပ္မ်ားအားအျမစ္သဖြယ္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
ပစၥည္း-ပစၥယုပၸန္
(ပစၥယ-ပစၥည္း-အေၾကာင္းတရား)
(ပစၥယုပၸန္-အေၾကာင္းတရားေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာေသာတရား၊ အက်ဳိးတရား)
ပစၥည္း ဟိတ္ ၆-ပါး
ပစၥယုပၸန္ သဟိတ္စိတ္ ၇၁၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္၊ သဟိတ္ပဋိသေႏၶ
ကမၼဇ႐ုပ္။
ေက်းဇူးျပဳပံု
ဟိတ္ ၆-ပါး ပစၥည္းတရားကဆိုင္ရာအက်ဳိးတရားမ်ားအား ေက်းဇူးျပဳပံုဤသို႔မွတ္အပ္၏။
ေလာဘ
တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏စိတ္၌ လိုခ်င္မႈတြယ္တာမႈ ေလာဘျဖစ္ေနအ့့့ံ။ေလာဘျဖစ္သည္ႏွင့္
တျပိဳင္နက္ လိုခ်င္မႈအေၾကာင္းခံသည့္ အေတြးအႀကံမ်ား၊ ေျပာဆိုျပဳလုပ္မႈမ်ားျဖစ္လာ၏။
ေလာဘရွိေနသမွ်လိုခ်င္စိတ္မ်ား လိုခ်င္သည့္အရာကို ရရွိႏုိင္ရန္ေျပာဆိုျပဳလုပ္မႈမ်ား
ရွိေနမည္သာျဖစ္၏။ ဤ၌လိုခ်င္စိတ္မ်ား ေျပာဆိုျပဳလုပ္မႈမ်ား ရွင္သန္တည္ရွိေနေအာင္
ေလာဘကေဟတုသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳထားျခင္းျဖစ္၏။
ေဒါသ
အလိုမက်ျခင္းမုန္းတီးျခင္း ေဒါသသည္ စိတ္၌ျဖစ္အံ့၊ ေဒါသစိတ္ျဖင့္ ႀကံစည္ျခင္း၊ ေျပာဆို
ျပဳလုပ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္လာ၏။ ေဒါသရွိေနသမွ် မိမိ သူတစ္ပါးပ်က္ဆီးရာပ်က္ဆီးေၾကာင္း စိတ္
ကူးႀကံစည္မႈမ်ား ေျပာဆိုျပဳလုပ္မႈမ်ား တည္တံ့ျဖစ္ပြားရွင္သန္ေနမည္သာျဖစ္၏။
ေမာဟ
ေတြေ၀ျခင္း၊ အမွန္ကိုမသိျမင္ျခင္း ေမာဟသည္ျဖစ္လာအံ့။ အေၾကာင္းအက်ဳိးကို မသိျမင္ျခင္း
ေျပာဆိုျပဳလုပ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚရွင္သန္ေန၏။
အေလာဘ
တဖန္တြယ္တာမႈမရွိျခင္း စြန္႔လႊတ္ျခင္း အေလာဘျဖစ္လာအံ့၊ လွဴဒါန္းေပးကမ္းရန္ ႀကံစည္စိတ္
ကူးျခင္း ေျပာဆိုျပဳလုပ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚရွင္သန္ေန၏။
အေဒါသ
အုန္းမပြား ေမတၱာထားျခင္း သူတစ္ပါးအက်ဳိးကိုလိုလားျခင္း၊ အေဒါသျဖစ္လာအံ့။ အမ်ားအက်ဳိးရွိရာ
ရွိေၾကာင္း ႀကံစည္ျခင္း ေျပာဆိုျပဳလုပ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚရွင္သန္ေန၏။
အေမာဟ
မေတြေ၀ျခင္း၊ အမွန္ကိုသိျမင္ျခင္း အေမာဟသည္ျဖစ္လာအံ့။ အေၾကာင္းအက်ဳိးကို သိျမင္ျခင္း
ေျပာဆိုျပဳလုပ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚရွင္သန္ေန၏။
ဤသို႔လွ်င္ဟိတ္ေျခာက္ပါးတို႔သည္ မိမိတို႔ကိုအေျခခံသည့္ စိတ္ကူးႀကံစည္မႈမ်ား ( ယွဥ္ဖက္
စိတ္ေစတသိတ္မ်ား၊ ေျပာဆိုျပဳလုပ္မႈမ်ား (စိတၱဇ႐ုပ္မ်ား)ကို ျဖစ္ပြားေစၿပီး ရွင္သန္တည္တံ့ေနေအာင္
ေက်းဇူးျပဳၾကေပသည္။ အက်ဳိးတရားမ်ားအေျခခိုင္ေအာင္ ရွင္သန္တည္တံ့ေနေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္
ေသာဤဟိတ္ ၆-ပါး၏ သတၱိထူးကိုပင္ ေဟတုပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မႈျခင္းျဖစ္၏။
————————————————
၂။ အာရမၼဏပစၥယ
အာရမၼဏပစၥေယာတိ-
ရူပါယတနံ၊ စကၡဳဝိညာဏ ဓာတုယာ၊တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံအာရမၼဏ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
သဒၵါယတနံ ေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အာရမၼဏ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဂႏၶာယတနံ၊ ဃာနဝိညာဏ ဓာတု ယာ ၊ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အာရမၼဏ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ရသာယတနံ၊ ဇိဝွာဝိညာဏဓာတုယာ၊ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အာရမၼဏပစၥေယနပစၥေယာ။
ေဖာ႒ဗၺာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ၊ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ
ဓမၼာနံ အာရမၼဏ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပါယတနံ၊ သဒၵါယတနံ၊ဂႏၶာယတနံ၊ ရသာယတနံ၊ ေဖာ႒ဗၺာယတနံ
မေနာဓာတုယာ၊ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အာရမၼဏ ပစၥေယန
ပစၥေယာ။
သေဗၺဓမၼာ မေနာဝိညာဏဓာတုယာ၊ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ၊ ဓမၼာနံ
အာရမၼဏ ပစၥေယန ပစၥေယာ၊။
ယံယံဓမၼံ အာရဗၻ ေယေယ ဓမၼာ ဥပၸဇၺႏၱိ ၊ စိတၱ ေစတသိကာ၊
ဓမၼာ၊ ေတေတဓမၼာ ေတသံ ေတသ ံ ဓမၼာနံ အာရမၼဏ ပစၥေယန
ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
အာရမၼဏပစၥေယာ
ေတာင္ေ၀ွးက်ဳိးတန္း ဆြဲကိုင္လွမ္းလ်က္ မစြမ္းလူမွာ ထရရွာသို႔၊ ခုႏွစ္ျဖာမွတ္၊ ၀ိဥာဏ္ဓါတ္တို႔၊ စြဲမွတ္ေျမွာ္႐ႈ၊
မွီရာမႈျဖင့္၊ ေက်းဇူးျပဳျငား၊ အာ႐ုံေျခာက္ပါး၊ ပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ႏွင့္ဖြင့္ဆိုခ်က္
အက်ဳိးတရား၏အားျပဳမွီတြယ္ရာ ေပ်ာ္ေမြ႕ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရားသည္ “အာရမၼဏပစၥည္း´´
မည္၏။
အာ႐ုံ ၆-မ်ဳိး
စိတ္ေစတသိတ္မ်ားသည္ ေပ်ာ္ေမြ႔ရာ မွီတြယ္ရာအာ႐ုံႏွင့္ကင္း၍ မျဖစ္ႏုိင္ၾက၊ အာ႐ုံတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးကို မွီတြယ္အားျပဳ
ၾကရမွသာ ျဖစ္ႏုိင္ၾက၏။
စိတ္၏ေပ်ာ္ေမြ႔ရာ မွီတြယ္ရာအာ႐ုံသည္ ၆-မ်ဳိးရွိ၏။ ၆-မ်ဳိးမွာ-
၁။ ႐ႈပါ႐ုံ (အဆင္း)
၂။ သဒၵါ႐ုံ ( အသံ )
၃။ ဂႏၶ႐ုံ ( အနံ႕)
၄။ ရသာ႐ုံ ( အရသာ )
၅။ ေဖာ႒ဗၺ႐ုံ ( အေတြ႔ )
၆။ ဓမၼာ႐ုံ ( ႀကံသိအာ႐ုံ )တို႔ျဖစ္၏။ ဓမၼာ႐ုံဟူရာ၌ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကာယအၾကည္႐ုပ္မ်ား၊ ထိုအၾကည္႐ုပ္
မ်ားတြင္ ထင္လာျခင္းမရွိေသာ ႐ုပ္မ်ား၊ စိတ္အားလံုး၊ ေစတသိတ္အားလံုး၊ နိဗၺာန္ပညတ္မ်ား ပါ၀င္၏။ ပသာဒ႐ုပ္မ်ား
တြင္ထင္လာျခင္းမရွိဘဲ စိတ္ျဖင့္ ႀကံေတြးသိရေသာ အာ႐ုံမ်ဳိး ထူးျခားေသာဥာဏ္ျဖင့္သာ သိရေသာ အာ႐ုံမ်ဳိးကို ဓမၳာ႐ုံ
ဟုေခၚမွတ္။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း အာ႐ုံ ၆ ပါး။
ပစၥယုပၸန္ စိတ္၈၉၊ ေစတသိတ္ ၅၂။
ေက်းဇူးျပဳပံု
မ်က္စိျဖင့္ျမင္ရေသာ အဆင္းအာ႐ုံကိုမွီတြယ္၍ ျမင္သိစိတ္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။ ဤ၌ ျမင္သိစိတ္ကို အဆင္းအာ႐ုံကမွီတြယ္ရာ
အာရမၼဏသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ၏။ ထို႔အတူနားျဖင့္ၾကားရေသာ အသံအာ႐ုံကို မွီတြယ္၍ နံသိစိတ္မ်ားျဖစ္ၾက၏။ လ်ာျဖင့္
လ်က္ရေသာ အရသာအာ႐ုံကိုမွီတြယ္၍ လ်က္သိစိတ္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။ ဤသို႔လွ်င္အာ႐ုံ ၆-မ်ဳိးသည္ ႀကံစည္စိတ္ကူးမႈေခၚ
စိတ္ေစတသိတ္မ်ားအား မွီတြယ္ရာအာ႐ုံအျဖစ္ျဖင့္ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
စိတ္ေစတသိတ္မ်ားအား မွီတြယ္ရာအျဖစ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အာ႐ုံ ၆-ပါး၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကိုပင္ အာရမၼဏပစၥည္း
၏ သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မႈျခင္းျဖစ္သည္။
————————————————–
၃။အဓိပတိပစၥေယာတိ-
ဆႏၵာဓိပတိ ဆႏၵသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံသမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ အဓိပတိ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဝီရီယာဓီပတိ ဝီရီယသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံသမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ အဓိပတိပစၥေယနပစၥေယာ။
စိတၱာဓိပတိ စိတၱသမၸယုတၱကာန့ ဓမၼာနံ တံသမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ
အဓိပတိပစၥေယနပစၥေယာ။
ဝီမံသာဓိပတိ ဝီမံသသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံသမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ
အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ယံ ယံ ဓမၼံ ဂရုကတြာ ေယေယဓမၼာဥပၸဇၨႏၱိ စိတၱ ေစတသိကာ ဓမၼာ
ေတေတဓမၼာ ေတသံေတသံ ဓမၼာနံ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၃။ အဓိပတိပစၥည္း
ပါဠိအနက္
၃။ အဓိပတိပစၥေယာ
အတူျဖစ္ျပန္႐ုပ္ႏွင့္နာမ္ကို ဧကန္လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးႏုိင္ဘိ အဓိပတိတရားစိတ္ေစမ်ား၏ အေလးထားသမႈ အာ႐ုံျပဳျပန္
႐ုပ္နိဗၺာန္ႏွင့္ နိဗၺာန္ေခၚ႐ုိး အာ႐ုံမ်ဳိး၏ ႀကီးစိုးသမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား အဓိပတိပစၥည္းတရား လည္းေကာင္း။
၃။ အဓိပတိပစၥည္း
လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာအေၾကာင္းတရားသည္ အဓိပတိပစၥည္းမည္၏။
အဓိပတိပစၥည္းႏွစ္မ်ဳိး
၁။ သဟဇာတာဓိပတိ
၂။ အာရမၼဏာဓိပတိ ဟူ၍ ၂-မ်ဳိးရွိ၏။ ထိုတြင္-
၁။ အတူျဖစ္ဖက္တရားမ်ားတြင္လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးတတ္ေသာ ဆႏၵ၊ ႀကီးမားႀကံခိုင္ေသာ ၀ီရိယ၊ ထက္ျမက္ေသာ ၀ီမံသ
(ပညာ)၊ ခိုင္မာေသာစိတ္၊ ဤ အဓိပတိတရား ၄-ပါးတို႔သည္ သဟဇာတာဓိပတိမည္၏။
၂။ တြယ္တာစြဲမက္ ႏွစ္သက္စရာ အာ႐ုံႏွင့္ ေလးနက္သိမ္ေမြ႔ေသာအာ႐ုံတို႔သည္ အာရမၼဏာဓိပတိမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
သဟဇာတာဓိပတိ
ပစၥည္း အဓိပတိ ၄-ပါးမွ တစ္ပါးပါး
ပစၥယုပၸန္ သာဓိပတိေဇာ ၅၂
၀ိစိကိစၧာမွတပါး ေစတသိတ္ ၅၁၊
သာဓိပတိစိတၱဇ႐ုပ္၊
အာရမၼဏာဓိပတိ
(၁)
ပစၥည္း ေလာကီစိတ္(ေဒါသမူ၊ေမာဟမူ၊ဒုကၡသဟဂုတ္ကာယ၀ိညာဥ္မွတစ္ပါး) ၇၆၊
ေစတသိတ္ ၄၇၊ ကၠု႒ပၹႏၷ႐ုပ္ ၁၈၊
ပစၥယုပၸန္
ေလာဘမူစိတ္ ၈-ခု၊ ေစတသိတ္ ၂၂၊
(၂)
ပစၥည္း ေလာကီကုသိုလ္စိတ္ ၁၇၊
ပစၥယုပၸ မဟာကုသိုလ္စိ္ ၈၊ ေစတသိတ္ ( ၀ီရတီ အပၸမညာမွတစ္ပါး) ၃၃၊
(၃)
ပစၥည္း ေလာကုတၱရာစိတ္ ၈-နိဗၺာန္
ပစၥယုပၸန္ မဟာကုသိုလ္ မဟာၾကိယာ ဥာဏသမၸယုတ္စိတ္ ၈၊
(၄)
ပစၥည္း နိဗၺာန္
ပစၥယုပၸန္ ေလာကုတၱရာစိတ္ ၈-ခု
ေက်းဇူးျပဳပံု
ထက္သန္ေသာဆႏၵ မိမိစိတ္၌ျဖစ္လာအံ့၊ ထိုဆႏၵသည္ မိမိ၏ စိတ္ကူးေတြးေတာမႈမွန္သမွ်၊
ေျပာဆိုျပဳလုပ္မႈမွန္သမွ်ကို လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးထား၏။ ထို႔အတူ ႀကီးမားႀကံ့ခိုင္ေသာ ၀ီရီယ၊
ထက္ျမက္ေသာ ၀ီမံသ၊ ခိုင္မာေသာ စိတ္မ်ားသည္ စိတ္ကူးေတြးေတာမႈမွန္သမွ်၊ ေျပာဆိုျပဳလုပ္မႈ
မွန္သမွ်ကို လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးထား၏။ ထို႔ျပင္စြဲမက္စရာ ႏွစ္သက္စရာ အာ႐ုံမ်ားသည္ အေလးအနက္
ထားတတ္ေသာစိတ္မ်ားကို လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးလ်က္ျဖစ္၏။
ဤသို႔လွ်င္ လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးလ်က္ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အဓိပတိတရား ၄-ပါးႏွင့္ စြဲမက္ဖြယ္ အေလး
အနက္ျပဳဖြယ္ အာ႐ုံတို႔၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကိုပင္ အဓိပတိပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု မွတ္အပ္၏။
————————————-
၄။အနႏၱရ ပစၥေယာတိ-
စကၡဳဝိညာဏဓာတု တံ သမၸယုတၱကာ စ ဓမၼာ မေနာဓာတုယာ တံသမၸ
ယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရပစၥေယန ပစၥေယာ။
မေနာဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာစ ဓမၼာ မေနာဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာစဓမၼာ မေနာဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဃာနဝိညာဏဓာတု တံသမၸယုတၱကာစ ဓမၼာ မေနာဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
မေနာဓာတု တံသမၸယုတၱကာစ ဓမၼာ မေနာဝိညာဏ ဓာတုယာ တံ
သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဇိဝွာဝိညာဏဓာတု တံသမၸယုတၱကာစ ဓမၼာ မေနာဓာတုယာ တံသမၸ
ယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
မေနာ ဓာတု တံသမၸယုတၱာကာစဓမၼာ မေနာဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကာယဝိညာဏ ဓာတု တံသမၸယုတၱကာစဓမၼာ မေနာဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
မေနာဓာတု တံသမၸယုတၱကာ ဓမၼာ မေနာဝိညာဏဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ ကုသလာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ ကုသလာနံ
ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ ကုသလာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံ
ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အကုသလာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အကုသလာနံ
ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အကုသလာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံ
ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အဗ်ာကတာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံ
ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အဗ်ာကတာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ ကုသလာနံ
ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အဗ်ာကတာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အကုသလာနံ
ဓမၼာနံ အနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ေယသံ ေယသံ ဓမၼာနံ အနႏၱရာ ၊ေယေယဓဓမၼာ ဥပၸဇၨႏၱိ စိတၱ
ေစတသိကာ ဓမၼာ ေတေတဓမၼာ ေတသံ ေတသံ ဓမၼာနံ
အနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
အနႏၱရပစၥေယာ
ေရွ႔ျဖစ္ခ်ဳပ္ျငား နာမ္တရားက ေနာက္ပါးျဖစ္မႈ နာမ္အစုအား
ခြင့္ျပဳအေန မေသြစိတၱ နိယာမျဖင့္ ဓမၼတစ္ပါး ကြယ္ျခားကင္းမႈ
ေက်းဇူးျပဳျငား အနႏၱရပစၥည္းလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
မိမိ၏အျခားမဲ့၌ အျခားအကြယ္မရွိေစဘဲ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ အနႏၱရပစၥည္းမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း
ေရွ႔ေရွ႔ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊
ေစတသိတ္ ၅၂၊
ပစၥယုပၸန္
ေနာက္ေနာက္ျဖစ္ေသာ စိတ္၈၉၊
ေစတသိတ္ ၅၂၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
သတၱ၀ါတို႔သႏၱာန္၌ စိတ္ေစတသိတ္တို႔သည္ အာ႐ုံတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးကို
မွီလ်က္ စိတ္ျဖစ္စဥ္ (စိတၱ၀ီထိ) တစ္ခုၿပီးတစ္ခု စဥ္ဆက္မျပတ္
ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိ၏။ စိတၱနိယာမအတိုင္း ေရွ႔ေရွ႔စိတ္မ်ားခ်ဳပ္ၿပီးသည္
ႏွင့္ ေနာက္ေနာက္စိတ္မ်ား ဆက္တိုက္ျဖစ္လာ၏။ ထိုသို႔ျဖစ္ရာ၌
ေရွ႔စိတ္ႏွင့္ေနာက္စိတ္တို႔၏အၾကား တရားဓမၼတစ္မ်ဳိးျခားကြယ္ျခင္
မရွိ၊ ျခားကြယ္ျခင္းမရွိေစဘဲျဖစ္သည္ကိုပင္ အနႏၱရဟုဆိုသည္။
ေရွ႔ေရွ႔စိတ္ခ်ဳပ္၍ ျဖစ္ၿပီးသည္ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ ေနာက္ေနာက္စိတ္
မ်ားကို ျဖစ္ခြင့္ေပးျခငိးအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
စကၡဳဒြါရ၀ီထိ
မ်က္စိႏွင့္အဆင္းအာ႐ုံတို႔ဆံုမိၾကေသာအခါ လက္ရွိစိတ္အစဥ္၏
အလြန္လ်င္ျမန္မႈေၾကာင့္ ဘ၀င္စိတ္တစ္ႀကိမ္ေက်ာ္လြန္သြား၏။
၀တၳဳအာ႐ုံထိခိုက္မႈအစြမ္းေၾကာင့္ ဘ၀င္ႏွစ္ႀကိမ္ျဖစ္ကာ လႈပ္ရွား
ၿပီးျပတ္ေတာက္သြား၏။
ထို႔ေနာက္အာ႐ုံအသစ္သို႔ သီးလွည့္ေပးေသာ အာ၀ဇၨန္းစိတ္၊
အဆင္းအာ႐ုံကိုျမင္ေသာ စကၡဳ၀ိညာဥ္စိတ္၊ အာ႐ုံအသစ္ကို
လက္ခံေသာ သမၸဋိစၧဳိင္းစိတ္၊ စံုစမ္းေသာ သႏၱီရဏစိတ္၊ ပိုင္းျခား
မွတ္သားေသာ ၀ုေ႒ာစိတ္၊ အာ႐ုံသဘာ၀ကို သိရွိခံစားေသာ
ေဇာစိတ္ ၇-ႀကိမ္ႏွင့္ ထိုေဇာစိတ္၏ အာ႐ုံကိုထပ္မံရယူေသာ တဒါ႐ုံ
စိတ္ႏွစ္ႀကိမ္ျဖစ္၏။ ဤတြင္အသစ္၀င္လာေသာ အဆင္းအာ႐ုံ၏
သက္တမ္းသည္ တစ္ႀကိမ္ကုန္ဆံုးသြား၏။
၀ီထိပံုစံ
“ဘ ဘ ဘ ပ စ သံ တီ ၀ု ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ႐ုံ ႐ုံ“
( ဘ- ဘ၀င္၊ ပ-ပဥၥဒြါရ၀ဇၹန္း၊ စ-စကၡဳ၀ိညာဏ္၊ သံ- သမၸဋိစၧဳိင္း၊
တီ- သႏၱီရဏ၊ ၀ု-၀ုေ႒ာ၊ ေဇာ- ေဇာ၊ ႐ုံ- တဒါ႐ုံ)
ဤ၌ ပထမဘ၀င္္စိတ္သည္ ဒုတိယဘ၀င္စိတ္အား၊ ဒုတိယဘ၀င္
စိတ္သည္ တတိယဘ၀င္စိတ္အား၊ တတိယဘ၀င္စိတ္သည္ ပဥၥဒြါရ
၀ဇၨန္းအား ဤသို႔စသည္ျဖင့္ ေရွ႔ေရွ႔စိတ္မ်ားက ေနာက္ေနာက္စိတ္မ်ား
အား အနႏၱရသတၱိျဖင့္ေက်းဇူးျပဳ၏။
ေရွ႔ေရွ႔စိတ္သည္ မိမိခ်ဳပ္ျခင္းျဖင့္ ေနာက္ေနာက္စိတ္ျဖစ္ရန္ လမ္းဖြင့္ေပး
သည္။ မိမိ၏အျခားမဲ့၌ ေနာက္စိတ္ျဖစ္လာေအာင္ ေက်းဇူးျပဳေပးေသာ
ေရွ႔စိတ္၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မႈ၏။
———————————————-
၅။သမနႏၱရပစၥေယာတိ-
စကၡဳဝိညာဏဓာတု တံ သမၸယုတၱကာ စ ဓမၼာ မေနာဓာတုယာ တံသမၸ
ယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ သမနႏၱရပစၥေယန ပစၥေယာ။
မေနာဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာစ ဓမၼာ မေနာဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာစဓမၼာ မေနာဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဃာနဝိညာဏဓာတု တံသမၸယုတၱကာစ ဓမၼာ မေနာဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
မေနာဓာတု တံသမၸယုတၱကာစ ဓမၼာ မေနာဝိညာဏ ဓာတုယာ တံ
သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဇိဝွာဝိညာဏဓာတု တံသမၸယုတၱကာစ ဓမၼာ မေနာဓာတုယာ တံသမၸ
ယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
မေနာ ဓာတု တံသမၸယုတၱာကာစဓမၼာ မေနာဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကာယဝိညာဏ ဓာတု တံသမၸယုတၱကာစဓမၼာ မေနာဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာန ံ သမနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
မေနာဓာတု တံသမၸယုတၱကာ ဓမၼာ မေနာဝိညာဏဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ ကုသလာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ ကုသလာနံ
ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ ကုသလာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံ
ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အကုသလာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အကုသလာနံ
ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အကုသလာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံ
ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အဗ်ာကတာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံ
ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အဗ်ာကတာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာနံ ကုသလာနံ
ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ အဗ်ာကတာဓမၼာ ပစၦိမာနံပစၦိမာန ံ အကုသလာနံ
ဓမၼာနံ သမနႏၱရ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ေယသံ ေယသံ ဓမၼာနံ အနႏၱရာ ၊ ေယေယဓဓမၼာ ဥပၸဇၨႏၱိ စိတၱ
ေစတသိကာ ဓမၼာ ေတေတဓမၼာ ေတသံ ေတသံ ဓမၼာနံ
သမနႏၱရ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
သမနႏၱရပစၥည္း
သမနႏၱရပစၥေယာ
ေရွ႔ေနာက္ႏွစ္ရပ္ ၾကားမညွပ္လာ ျခားမဲ့သာလွ်င္ ေရွ႔မွာခ်ဳပ္ျငား ဧကန္ျဖစ္ဖို႔
ကြယ္ရစ္သမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား သမနႏၱရပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
လံုး၀အျခားအကြယ္မရွိေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
သမနႏၱရပစၥည္းမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း
ေရွ႔ေရွ႔ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊
ေစတသိတ္ ၅၂၊
ပစၥယုပၸန္
ေနာက္ေနာက္ျဖစ္ေသာ စိတ္၈၉၊
ေစတသိတ္ ၅၂၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
သတၱ၀ါတို႔သႏၱာန္၌ စိတ္ေစတသိတ္တို႔သည္ အာ႐ုံတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးကို
မွီလ်က္ စိတ္ျဖစ္စဥ္ (စိတၱ၀ီထိ) တစ္ခုၿပီးတစ္ခု စဥ္ဆက္မျပတ္
ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိ၏။ စိတၱနိယာမအတိုင္း ေရွ႔ေရွ႔စိတ္မ်ားခ်ဳပ္ၿပီးသည္
ႏွင့္ ေနာက္ေနာက္စိတ္မ်ား ဆက္တိုက္ျဖစ္လာ၏။ ထိုသို႔ျဖစ္ရာ၌
ေရွ႔စိတ္ႏွင့္ေနာက္စိတ္တို႔၏အၾကား တရားဓမၼတစ္မ်ဳိးျခားကြယ္ျခင္
မရွိ၊ ျခားကြယ္ျခင္းမရွိေစဘဲျဖစ္သည္ကိုပင္ သမနႏၱရဟုဆိုသည္။
ေရွ႔ေရွ႔စိတ္ခ်ဳပ္၍ ျဖစ္ၿပီးသည္ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ ေနာက္ေနာက္စိတ္
မ်ားကို ျဖစ္ခြင့္ေပးျခင္းအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
စကၡဳဒြါရ၀ီထိ
မ်က္စိႏွင့္အဆင္းအာ႐ုံတို႔ဆံုမိၾကေသာအခါ လက္ရွိစိတ္အစဥ္၏
အလြန္လ်င္ျမန္မႈေၾကာင့္ ဘ၀င္စိတ္တစ္ႀကိမ္ေက်ာ္လြန္သြား၏။
၀တၳဳအာ႐ုံထိခိုက္မႈအစြမ္းေၾကာင့္ ဘ၀င္ႏွစ္ႀကိမ္ျဖစ္ကာ လႈပ္ရွား
ၿပီးျပတ္ေတာက္သြား၏။
ထို႔ေနာက္အာ႐ုံအသစ္သို႔ သီးလွည့္ေပးေသာ အာ၀ဇၨန္းစိတ္၊
အဆင္းအာ႐ုံကိုျမင္ေသာ စကၡဳ၀ိညာဥ္စိတ္၊ အာ႐ုံအသစ္ကို
လက္ခံေသာ သမၸဋိစၧဳိင္းစိတ္၊ စံုစမ္းေသာ သႏၱီရဏစိတ္၊ ပိုင္းျခား
မွတ္သားေသာ ၀ုေ႒ာစိတ္၊ အာ႐ုံသဘာ၀ကို သိရွိခံစားေသာ
ေဇာစိတ္ ၇-ႀကိမ္ႏွင့္ ထိုေဇာစိတ္၏ အာ႐ုံကိုထပ္မံရယူေသာ တဒါ႐ုံ
စိတ္ႏွစ္ႀကိမ္ျဖစ္၏။ ဤတြင္အသစ္၀င္လာေသာ အဆင္းအာ႐ုံ၏
သက္တမ္းသည္ တစ္ႀကိမ္ကုန္ဆံုးသြား၏။
၀ီထိပံုစံ
“ဘ ဘ ဘ ပ စ သံ တီ ၀ု ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ႐ုံ ႐ုံ“
( ဘ- ဘ၀င္၊ ပ-ပဥၥဒြါရ၀ဇၹန္း၊ စ-စကၡဳ၀ိညာဏ္၊ သံ- သမၸဋိစၧဳိင္း၊
တီ- သႏၱီရဏ၊ ၀ု-၀ုေ႒ာ၊ ေဇာ- ေဇာ၊ ႐ုံ- တဒါ႐ုံ)
ဤ၌ ပထမဘ၀င္္စိတ္သည္ ဒုတိယဘ၀င္စိတ္အား၊ ဒုတိယဘ၀င္
စိတ္သည္ တတိယဘ၀င္စိတ္အား၊ တတိယဘ၀င္စိတ္သည္ ပဥၥဒြါရ
၀ဇၨန္းအား ဤသို႔စသည္ျဖင့္ ေရွ႔ေရွ႔စိတ္မ်ားက ေနာက္ေနာက္စိတ္မ်ား
အား သမနႏၱရသတၱိျဖင့္ေက်းဇူးျပဳ၏။
ေရွ႔ေရွ႔စိတ္သည္ မိမိခ်ဳပ္ျခင္းျဖင့္ ေနာက္ေနာက္စိတ္ျဖစ္ရန္ လမ္းဖြင့္ေပး
သည္။ မိမိ၏အျခားမဲ့၌ ေနာက္စိတ္ျဖစ္လာေအာင္ ေက်းဇူးျပဳေပးေသာ
ေရွ႔စိတ္၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မႈ၏။
မွတ္ခ်က္။ ။ သမနႏၱရပစၥည္းသည္ အနႏၱရပစၥည္းႏွင့္အမည္မွ်သာကြဲ၍
ဓမၼအားျဖင့္ လံုး၀တူ၏။ ေ၀ေနယ်ဇၥ်သယအားျဖင့္ ၂-မ်ဳိးခြဲထားသည္ဟု
မွတ္ရ၏။
————————————-
၆။သဟဇာ တပစၥေယာတိ-
စတၱာေရာ ခႏၶာ အရူပိေနာ၊အညမညံ သဟဇာတပစၥေယနပစၥေယာ။
စတၱာေရာမဟာဘူတာ ၊အညမညံ သဟဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ၾသကၠႏၱိကၡေဏ နာမရူပံ အညမညံ သဟဇာတပစၥေယန ပစၥေယာ။
စိတၱေစတသိကာဓမၼာ၊စိတၱသမု႒ာနံ၊ရူပါနံ၊သဟဇာတ၊ ပစၥေယနပစၥေယာ။
မဟာဘူတာ ဥပါဒါရူပါနံ သဟဇာတ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ရူပိေနာဓမၼာ၊ အရူပိီနံ၊ဓမၼာနံ ၊
ကိဥၥိကာေလ သဟဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ၊
ကိဥၥိကာေလ န သဟဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၆။သဟဇာတပစၥေယာ
ဆီမီးအလင္း မယြင္းခဏ ၿပိဳင္တူက်သို႔ တကြျဖစ္ျပန္ ႐ုပ္ႏွင့္နာမ္တို႔
ဧကန္စစ္ ၿပိဳင္တူျဖစ္လ်က္ တည္ရစ္ေစမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား သဟဇာတ
ပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၆။ ဟသဇာတပစၥည္း
အတူတကြျဖစ္လ်က္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
သဟဇာတပစၥည္းမည္၏။
ဆီမီးသည္မိမိျဖစ္လာသည္ႏွင့္တၿပိဳင္နက္ အလင္းေရာင္ကိုျဖစ္ေစသကဲ့သို႔
စိတ္ ေစတသိတ္ႏွင့္႐ုပ္တရားမ်ားသည္ မိမိတို႔ျဖစ္လာသည္ႏွင့္တၿပိဳင္နက္
ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
ပစၥည္းပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း (၁) စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိိတ္ ၅၂၊
(၂) မဟာဘုတ္ ၄၊
(၃) ပဥၥေ၀ါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ၊ ဟဒယ၀တၳဳ၊
ပစၥယုပၸန္ (၁) စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိိတ္ ၅၂၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္၊
(၂) မဟာဘုတ္ ၊ ဥပါဒါ႐ုပ္၊
(၃) ပဥၥေ၀ါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ၊ ဟဒယ၀တၳဳ၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
စိတ္တစ္ခုျဖစ္လာေသာအခါ ယွဥ္ဖက္ေစတသိတ္မ်ားႏွင့္အတူတကြ ျဖစ္လာ
ၾက၏။ အတူတကြ ျဖစ္ၾကေသာ စိတ္ ေစတသိတ္တို႔သည္ အခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္
ေက်းဇူးျပဳၾက၏။ တဖန္ ထို စိတ္ေစတသိတ္မ်ားသည္ အတူတကြျဖစ္ၾကေသာ စိတၱဇ
႐ုပ္ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္တို႔အား ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
မဟာဘုတ္ ၄-ပါးသည္ မိမိတို႔အခ်င္းခ်င္းႏွင့္ ဥပါဒါ႐ုပ္မ်ားအား အတူတကြျဖစ္ကာ
ေက်းဇူးျပဳၾက၏။ ပဥၥေ၀ါကာရ ပဋိသေႏၶနာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယ၀တၱဳ႐ုပ္တို႔သည္ အတူ
တကြျဖစ္လ်က္ အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။ သို႔ရာတြင္ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္သည္
ပဋိသေႏၶအခိုက္သာ အတူတကြျဖစ္လ်က္ နာမ္တရားအားေက်းဇူးျပဳ၍ ပ၀တၱိအခါ၌မႈ
ထုိသို႔ ေက်းဇူးမျပဳေခ်။
ဤသို႔ အတူတကြျဖစ္လ်က္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေေသာအေၾကာင္းတရားမ်ား၏ သတၱိကိုပင္
သဟဇာတပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မႈ၏။
——————————————————–
၇။အညမညပစၥေယာတိ-
စတၱာေရာ ခႏၶာ၊ အရူပိေနာ အညမညပစၥေယန ပစၥေယာ။
စတၱာေရာမဟာ မဟာဘူတာ အညမညပစၥေယန ပစၥေယာ။
ၾသကၠႏၱိကၡေဏ နာမရူပံ အညမညပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
အညမညပစၥေယာ
သစ္သားသံုးခြ ခ်င္းခ်င္းမလ်က္ တည္ၾကသည့္ဟန္ ျပန္လွန္တည္မႈ
ေက်းဇူးျပဳျငား အညမညပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
အျပန္အလွန္အေထာက္အကူျပဳလ်က္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္း
တရားသည္ အညမညပစၥည္းမည္၏။
ပစၥည္းပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း (၁) စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊
(၂) မဟာဘုတ္ ၄၊
(၃) ပဥၥေ၀ါကာရ ပဋိသေႏၶနာမကၡႏၶာ၊ ဟဒယ၀တၳဳ၊
ပစၥယုပၸန္ (၁) စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊
(၂) မဟာဘုတ္ ၄၊
(၃) ဟဒယ၀တၳဳ၊ ပဥၥေ၀ါကာရ ပဋိသေႏၶနာမကၡႏၶာ၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
သံုးေခ်ာင္းေထာက္ခံု၏ ေျခေထာက္သံုးေခ်ာင္းသည္ တကြျဖစ္လ်က္
အျပန္အလွန္ အေထာက္အကူျပဳၾက၏။ ထို႔အတူ စိတ္ေစတသိတ္ အခ်င္းခ်င္း
မဟာဘုတ္အခ်င္းခ်င္း ပဋိသေႏၶခဏ နာမ္႐ုပ္အခ်င္းခ်င္း အတူတကြျဖစ္ကာ
အျပန္အလွန္အေထာက္အကူ ျပၾက၏။
ဤသို႔အတူတကြျဖစ္ေသာ အျပန္အလွန္အေထာက္အကူျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရား၏ သတၱိကိုပင္ အညမညပစၥည္း၏ သတၱိဟု ေဟာေတာ္မႈ၏။
——————————————-
၈။ နိႆယပစၥေယာတိ-
စတၱာေရာ ခႏၶာ အရူပိေနာ အညမညံ
နိႆယ ပစၥေယနပစၥေယာ။
စတၱာေရာမဟာ မဟာဘူတာ အညမညံ
နိႆဝပစၥေယနပစၥေယာ။
ၾသကၠႏၱိကၡေဏ နာမရူပံ အညမညံ
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
စိတၱေစတသိကာ ဓမၼာ စိတၱသမု႒ာနာနံ ရူပါနံ
နိႆယ ပစၥေယနပစၥေယာ။
မဟာဘူတာ ဥပါဒါရူပါနံ
နိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
စကၡာယတနံ စကၡဳဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
နိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတာယတနံ ေသာတဝိညာဏဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
နိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဃာနာယတနံ ဃနဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
နိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဇိဝွာယတန ံ ဇိဝွာဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
နိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကာယာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
နိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ယံရူပံ နိႆာယ မေနာဓာတုစ
မေနာဝိညာဏ ဓာတုစ ဝတၱႏၱိ ၊
တံရူပံ၊ မေနာဓာတုယာစ၊ မေနာဝိညာဏဓာတုယာစ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
နိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
နိႆယပစၥေယာ
ေျမသည္သစ္ပင္ အစဥ္မကြာ တည္ရာျဖစ္မႈ ေက်းဇူးျပဳသို႔
တစ္ခုတံုမွတ္ ပံုကားခ်ပ္လည္း သပ္ရပ္စံုစြာ ႐ုပ္ပံုလႊာ၏၊
တည္ရာျဖစ္မႈ ေက်းဇူးျပဳျငား နိႆယပစၥည္းတရား
လည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ရွင္းလင္းခ်က္
၈။ နိႆယပစၥည္း
တည္ရာမွီရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
နိႆယပစၥည္းမည္၏။
နိႆယပစၥည္း (၂)မ်ဳိး
နိႆယပစၥည္းသည္-
(၁) သဟဇာတနိႆယ
(၂) ပုေရဇာတနိႆယ ဟူ၍ ၂-မ်ဳိးရွိ၏။
ထိုတြင္အတူတကြျဖစ္ၿပီး တည္ရာမွီရာအျဖစ္ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ သဟဇာတနိႆယမည္၏။ ေရွးဦးျဖစ္ႏွင့္ၿပီး
မိမိတည္ရွိခိုက္မွာ တည္ရာမွီရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ ပုေရဇာတနိႆယမည္၏။
ပစၥည္းပစၥယုပၸန္
(၁) သဟဇာတနိႆယ
ပစၥည္း (၁) စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊
(၂) မဟာဘုတ္ ၄၊
(၃) ပဥၥေ၀ါကာရ ပဋိသေႏၶ၊ နာမကၡႏၶာ၊ ဟဒယ၀တၳဳ၊
ပစၥယုပၸန္ (၁) စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊
(၂) မဟာဘုတ္ ၊ ဥပါဒါ႐ုပ္၊
(၃) ဟဒယ၀တၳဳ၊ ပဥၥေ၀ါကာရ ပဋိသေႏၶ၊ နာမကၡႏၶာ၊
(၂) ပုေရဇာတနိႆယ
ပစၥည္း ၀တၳဳ႐ုပ္ ၆-ပါး
ပစၥယုပၸန္ ၀တၳဳ႐ုပ္ကိုမွီ၍ျဖစ္ေသာ စိတ္ေသတသိတ္မ်ား။
ေက်းဇူးျပဳပံု
စိတ္ေစတသိတ္ႏွင့္ အခ်ဳိ႔ေသာ႐ုပ္တရားတို႔သည္ အတူတကြ
ျဖစ္ၾကၿပီး မိမိတို႔အခ်င္းခ်င္းအား တည္ရာမွီရာအျဖစ္ ေက်းဇူး
ျပဳၾက၏။ ထို႔ျပင္ႀကိဳတင္ျဖစ္ႏွင့္၍ ထင္ရွားရွိေနေသာ၀တၳဳ႐ုပ္ကို
မွီတတ္ေသာစိတ္ ၊ ေစတသိတ္မ်ားအား တည္ရာမွီရာအျဖစ္ျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
ဥပမာ ကမၻာေျမသည္ သစ္ပင္မ်ား၏ တည္ရာမွီရာျဖစ္ကာ ေက်းဇူး
ျပဳသကဲ့သို႔ ပန္းႀကီကားခ်က္သည္ ႐ုပ္ပံုလႊာမ်ား၏ တည္ရာမွီရာျဖစ္
ကာေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေက်းဇူးျပဳၾကေပသည္။
ဤသို႔အတူတကြ ျဖစ္ေပၚလာ၍လည္းေကာင္း၊ ႀကိဳတင္ျဖစ္ႏွင့္၍
လည္းေကာင္း တည္ရာမွီရာအျဖစ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္း
တရား၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကိုပင္ နိႆယပစၥည္း၏သတၱိထူးဟု
ေဟာေတာ္မႈသည္။
—————————————–
၉။ဥပနိႆယပစၥေယာတိ-
ပုရိမာ ပုရိမာ ကုသလာ ဓမၼာ
ပစၦိမာန ံပစၦိမာနံ ကုသလာနံဓမၼာနံ
ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာ ပုရိမာ ကုသလာ ဓမၼာ
ပစၦိမာန ံပစၦိမာနံ အကုသလာနံဓမၼာနံ
ေကသဥၥိ ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာ ပုရိမာ ကုသလာ ဓမၼာ
ပစၦိမာန ံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံဓမၼာနံ
ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာ ပုရိမာ အကုသလာ ဓမၼာ
ပစၦိမာန ံပစၦိမာနံ အကုသလာနံဓမၼာနံ
ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာ ပုရိမာ အကုသလာ ဓမၼာ
ပစၦိမာန ံပစၦိမာနံ ကုသလာနံဓမၼာနံ
ေကသဥၥိ ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာ ပုရိမာ အကုသလာ ဓမၼာ
ပစၦိမာန ံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံဓမၼာနံ
ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ၊အဗ်ာကတာံဓမၼာ၊
ပစၦိမာန ံပစၦိမာနံ အဗ်ာကတာနံဓမၼာနံ
ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ၊ အဗ်ာကတာ ဓမၼာ၊
ပစၦိမာနံ ပစၦိမာနံ ကုသလာနံဓမၼာနံ
ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ၊အဗ်ာကတာံဓမၼာ၊
ပစၦိမာန ံပစၦိမာနံ အကုသလာနံဓမၼာနံ
ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဥတုေဘာဇနမၸိ ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုဂၢေလာပိ ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသနာသနမၸိ ဥပနိႆယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
ဥပနိႆယ ပစၥေယာ
စိတ္ေစတရား၊ ဤႏွစ္ပါး၏ အင္အားႀကီးစြာ မွီရာျဖစ္မႈ၊
ေက်းဇူးျပဳသည့္ အာရမၼဏူပနိႆယ။ ထိုမွတသီး
အားႀကီးလွစြာ ျခားမဲ့မွာလွ်င္ မွီရာစင္စစ္ ေနာက္စိတ္ျဖစ္မႈ
ေက်းဇူးျပဳသည့္ အနႏၱ႐ႈပနိႆယ။ ထိုမွတျဖာ
အားႀကီးစြာသည့္ ပကတူပနိႆယ၊ သံုး၀ပိုင္းျခား၊
ဥပနိႆယ ပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၉။ ဥပနိႆယပစၥည္း
အင္အားႀကီးမားေသာ မွီရာအျဖစ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ ဥပနိႆယပစၥည္းမည္၏။
ဥပနိႆယပစၥည္း
ဥပနိႆယပစၥည္းသည္ ၃-မ်ဳိးရွိ၏။ ၃-မ်ဳိးမွာ-
(၁) အာရမဏူပနိႆယ
(၂) အနႏၱ႐ႈပနိႆယ
(၃) ပကတူပနိႆယ တို႔ျဖစ္၏။
ထိုတြင္စိတ္၏မွီရာ ေပ်ာ္ေမြ႕ရာျဖစ္၍ အင္အားႀကီးမားေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ အာရမဏူပနိႆယ မည္၏။
အျခားမဲ့အင္အားႀကီးမားေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
အနႏၱ႐ႈပနိႆယ မည္၏။ မိမိသႏၱာန္၌ ျဖစ္ေပၚေစၿပီး
မွီ၀ဲရရွိၿပီး အားႀကီးေသာအေၾကာင္းတရားသည္
ပကတူပနိႆယ မည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
(၁) အာရမၼဏူပန္ိႆယ
ပစၥည္း စြဲမက္ဖြယ္ ႏွစ္သက္ဖြယ္ျဖစ္၍ လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးႏုိင္ေသာ
အာ႐ုံတရား။
ပစၥယုပၸန္ အဆိုပါအာ႐ုံတရားကို အေလးအနက္ အာ႐ုံျပဳေသာ
စိတ္ေစတသိတ္မ်ား။
(၂) အနႏၱ႐ႈပနိႆယ
ပစၥည္း ေရွ႕ေရွ႔ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊
ပစၥယုပၸန္ ေနာက္ေနာက္ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊
(၃) ပကတူပနိႆယ
ပစၥည္း အင္အားႀကီးမားေသာ ေရွ႕ေရွ႔ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊
ေစတသိတ္ ၅၂၊ ပညတ္။
ပစၥယုပၸန္ ေနာက္ေနာက္ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
စြဲမက္ဖြယ္ ႏွစ္သက္ဖြယ္ အာ႐ုံမ်ားသည္ ထိုအာ႐ုံမ်ားအေပၚ
အေလးအနက္ထားတတ္ေသာ စိတ္ ေစတသိတ္မ်ား၏ အင္အား
ႀကီးမားေသာ အေၾကာင္းတရားျဖစ္၏။
ေရွ႔ေရွ႔စိတ္မ်ားသည္ မ်ဳိးတူသည္ျဖစ္ေစ မ်ဳိးကြဲသည္ျဖစ္ေစ
ေနာက္ေနာက္စိတ္မ်ား၏ အင္အားႀကီးမားေသာ အေၾကာင္းတရား
ျဖစ္၏။
ရာဂစေသာ အုသိုလ္တရား၊ သဒၶါစေသာ ကုသိုလ္တရား၊ မိမိေတြ႕ႀကံဳ
ခံစားရေသာ ခ်မ္းသာဆင္းရဲ၊ မိမိေတြ႔ႀကံဳခံစားရေသာ ရာသီဥတု၊
အစာအာဟာရ၊ ေနထိုင္ရာ အေဆာက္အအံုစေသာ အရာ၀တၳဳ။
ေပါင္းသင္းဆက္ဆံရေသာ ပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ အင္အားႀကီးမားေသာ
အေၾကာင္းတရားမ်ား ျဖစ္ၾက၏။
ဤသို႔လွ်င္ အင္အားႀကီးမားေသာ မွီရာအျဖစ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အောကာင္းတရား၏ သတၱိကိုပင္ ဥပနိႆယပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု
ေဟာေတာ္မူ၏။
————————————
၁၀။ပုေရဇာတပစၥေယာတိ-
စကၡာယတနံ စကၡဳဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတာယတနံ ေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဃာနာယတနံ ဃာနဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဇိဝွာယတနံ ဇိဝွာဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကာယာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပါယတနံ စကၡဳဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
သဒၵါယတနံ ေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဂႏၶာယတနံ ဃာနဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရသာယတနံ ဇိဝွာဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေဖာ႒ဗၺာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပါယတနံ၊သဒၵါယတနံ၊ဂႏၶာယတနံ၊
ရသာယတနံ၊ေဖာ႒ဗၺာယတနံ၊
မေနာဓာတုယာ၊ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ၊
ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ယံရူပံ နိႆာယ မေနာဓာတု စ
မေနာဝိညာဏ ဓာတုစဝတၱႏၱိ၊
တံရူပံမေနာဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ပုေရဇာတပစၥေယန ပစၥေယာ။
မေနာဝိညာဏ ဓာတုယာ တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ကိဥိၥကာေလပုေရဇာတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကိဥၥိကာေလ န ပုေရဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
ပုေရဇာတပစၥေယာ
ႀကိဳတင္ျဖစ္မႈ၊ ၀တၳဳအာ႐ုံ၊ အလံုးစံုက၊ ျဖစ္တံုေနာက္ေပ၊
စိတ္ႏွင့္ေစအား၊ မေသြတည္မႈ၊ ေက်းဇူးျပဳျငား၊ ပုေရဇာတ
ပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၁၀။ ပုေရဇာတပစၥည္း
ေရွးဦးႀကိဳတင္ျဖစ္ၿပီး တည္ရွိေနစဥ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ ပုေရဇာတပစၥည္းမည္၏။
ပုေရဇာတပစၥည္းသည္-
(၁) အာရမၼဏ ပုေရဇာတ
(၂) ၀တၳဳပုေရဇာတ
ထိုတြင္ အာ႐ုံျဖစ္လ်က္ ေရွးဦးႀကိဳတင္ၿပီး ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ အာရမၼဏပုေရဇာတမည္၏။ မွီရာ၀တၳဳ
ျဖစ္လ်က္ ေရွးဦးႀကိဳတင္ျဖစ္ၿပီး ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္း
တရားသည္ ၀တၳဳပုေရဇာတမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
(၁) အာရမၼဏ ပုေရဇာတ
ပစၥည္း နိပၹႏၷ႐ုပ္ ၁၈-ဟူေသာ အာ႐ုံ ၆-ပါး။
ပစၥယုပၸန္ ကာမစိတ္ ၅၄၊ အဘိညာဥ္ ၂၊(အပၸမညာမွတပါး) ေစတသိတ္ ၅၀၊
(၂) ၀တၳဳပုေရဇာတ
ပစၥည္း ၀တၳဳ႐ုပ္ ၆-ပါး၊
ပစၥယုပၸန္ ၀တၳဳ႐ုပ္ကိုမွီ၍ျဖစ္ေသာ စိတ္ ေစတသိတ္မ်ား၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အေတြ႔စေသာ အာ႐ုံမ်ားသည္ ေရွးဦးျဖစ္ႏွင့္
ကာ တည္ရွိေနစဥ္ ထိုအာ႐ုံကို မွီတြယ္ျဖစ္ၾကသည့္ စိတ္၊ ေစတသိတ္မ်ားအား
ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လ်ာ၊ ကိုယ္၊ ဟဒယဟူေသာ ၀တၳဳ႐ုပ္မ်ားသည္ ေရွၚဦးျဖစ္ႏွင့္ၿပီး
မိမိတို႔တည္ရွိေနစဥ္ ေနာက္မွျဖစ္လာသည့္ စိတ္၊ ေစတသိတ္မ်ားအား ေက်းဇူးျပဳ
ၾက၏။ဤသို႔လွ်င္ ေရွးဦးႀကိဳတင္ျဖစ္၍ တည္ရွိေနစဥ္ ေနာက္မွျဖစ္လာသည့္
စိတ္ေစတသိတ္မ်ားအား ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကိုပငိ
ပုေရဇာတပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မူ၏။
——————————————
၁၁။ ပစၦာဇာတပစၥေယာတိ-
ပစၦာဇာတာ၊စိတၱေစတသိကာဓမၼာ၊
ပုေရဇာတႆ ကၠုမႆ ကာယႆ
ပစၦာဇာတ ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၁။ ပစၦာဇာတပစၥေယာ
စားခ်င္အာသာ ေနာက္ေပၚလာက ေရွ႔မွာျဖစ္ဆို၊ လင္းတကိုယ္အား၊
မၿပိဳလဲေစ၊ ေထာက္ပံ့ေလသို႔၊ စိတ္ေစႏွစ္ပါး၊ ေနာက္ျဖစ္ျငားလဲ၊
ေရွ႔သြားတည္လာ၊ ႐ုပ္ခႏၶာ၏၊ မကြာတည္မႈ၊ စြမ္းအားစုျဖင့္၊
ေက်းဇူးျပဳျငား၊ ပစၧာဇာတပစၥည္းတရား လည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၁၁။ ပစၦာဇာတပစၥေယာ
ေရွ႔ဦးျဖစ္ႏွင့္ကာ တည္ရွိေနေသာတရားကို ေနာက္မွျဖစ္လာၿပီး
အေထာက္အကူျပဳေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ပစၦာဇာတပစၥည္း
မည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း ေနာက္ေနာက္၌ျဖစ္ေသာ အ႐ူပ၀ိပါက္ ၄-ခုမွတပါး စိတ္ ၈၅၊
ေစတသိတ္ ၅၂၊
ပစၥယုပၸန္ ေရွ႔ေရွ႔စိတ္ႏွင့္အတူ ျဖစ္လာခဲ့ေသာ႐ုပ္တရားမ်ား။
ေက်းဇူးျပဳပံု
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အာသာသည္ ေနာက္မွျဖစ္လာေသာ္လည္း ျဖစ္ႏွင့္ကာ
တည္ရွိၿပီး ကိုယ္ကာယအား အေထာက္အကူျပဳႏုိင္၏။ ေနာက္မွျဖစ္
ေပၚလာသည့္ စိတ္ေစတသိတ္မ်ားသည္ ေရွ႔ဦးျဖစ္ႏွင့္ကာ တည္ရွိေန
ေသာ ႐ုပ္အေပါင္းတို႔အား ေက်းဇူးျပဳ၏။
ဤသို႔ ေရွ႔ဦးျဖစ္ႏွင့္ကာ တည္ရွိေနသည့္တရားအား ေနာက္မွျဖစ္လာၿပီး
အေထာက္အကူေက်းဇူးျပဳေသာ အေၾကာင္းတရား၏ သတၱိကိုပင္ ပစၧာ
ဇာတပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မူ၏။
——————————————
၁၂။အာေသဝနပစၥေယာတိ –
ပုရိမာပုရိမာ ကုသလာဓမၼာ
ပစၦမာနံပစၦိမာနံ ကုသလာနံဓမၼာနံ
အာေသဝနပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပုရိမာ ပုရိမာ အကုသလာ ဓမၼာ
ပစၦမာနံပစၦိမာနံ အကုသလာနံဓမၼာနံ
အာေသဝနပစၥေယနပစၥေယာ။
ပုရိမာပုရိမာ ၾကိယာဗ်ာကတာဓမၼာ
ပစၦမာနံပစၦိမာန ံ ၾကိယာဗ်ာကတာနံဓမၼာနံ
အာေသဝနပစၥေယနပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၂။ အာေသ၀နပစၥေယာ
စာေပပ်ကမ္းဂန္၊ ေရွ႔သင္ဥာဏ္သို႔၊ ေနာက္ဥာဏ္
ျဖစ္မႈ၊ ေက်းဇူးျပဳသို႔၊ ေနာက္စုေဇာအား၊ ေရွ႔ေဇာ
မ်ားက၊ ျဖစ္ပြားေစဟု၊ ထံုးမြမ္းမႈျဖင့္၊ ေက်းဇူးျပဳ
ျငား၊ အာေသ၀န ပစၥည္းတရား လညး္ေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၁၂။ အာေသ၀နပစၥည္း
မိမိ၏အျခားမဲ့၌ျဖစ္ေသာ တရားမ်ားကို အဖန္ဖန္
အထပ္ထပ္ျဖစ္ေစျခင္းျဖင့္ က်င့္သားရၿပီး အား
ေကာင္းလာေစရန္ စြမ္းေဆာင္တတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ အာေသ၀နပစၥည္းမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း ေရွ႔ေရွ႔ျဖစ္ေသာ ေလာကီေဇာစိတ္ ၄၇၊
ေစတသိတ္ ၅၂၊
ပစၥယုပၸန္ ေနာက္ေနာက္ျဖစ္ေသာ ဖိုလ္ေဇာမွတပါး
ေဇာစိတ္ ၅၁၊ ေစတသိတ္ ၅၂၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
ေရွ႔ေရွ႔၌ျဖစ္ေသာ ကုသိုလ္ေဇာ၊ အကုသိုလ္ေဇာ၊
ႀကိယာေဇာစိတ္မ်ားသည္ မိမိ၏အျခားမဲ့၌ျဖစ္ေသာ
ေနာက္ေနာက္မ်ဳိးတူေဇာစိတ္မ်ားအား အဖန္ဖန္
အထပ္ထပ္ျဖစ္ေစျခင္းျဖင့္ အင္အားႀကီးထြားေစရန္
ေက်းဇူးျပဳ၏။ ဥပမာ၊ စာေပသင္ယူ ရာ၌ ေရွ႔ေရွ႔
သင္ယူမႈက ေနာက္ေနာက္သင္ယူမႈအား လြယ္ကူ
ေအာင္ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔တည္း။
ဤသို႔လွ်င္ မိမိ၏အျခားမဲ့၌ အလားတူတရားမ်ားကို
အဖန္ဖန္အထပ္ထပ္ ျဖစ္ေစျခင္း က်င့္သားရၿပီး အား
ရွိေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ေသာ ေရွ႔ေရွ႔ေဇာစိတ္မ်ား၏
သတၱိကိုပင္ အာေသ၀နပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာ
ေတာ္မူ၏။
——————————————–
၁၃။ ကမၼပစၥေယာ
ကုသလာကုသလံကမၼံ၊ဝိပါကာနံခႏၶာနံ၊
ကဋတၱာစရူပါနံ ကမၼပစၥေယနပစၥေယာ။
ေစတနာ သမၸတၱကာနံ ဓမၼာနံ
တံသမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ
ကမၼ ပစၥေယနပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၃။ကမၼပစၥေယာတိ-
အေၾကာင္းကံက က်ဳိးဖလကို ခဏကြဲျပား ျဖစ္ပြား
ေစဘိ နာနာကၡဏိကာ ေစတနာတည့္ မကြာအစဥ္
စိတ္တိုင္းယွဥ္လာ ေစတနာက တူစြာျဖစ္ေန စိတ္ႏွင့္
ေစကို မေသြေျမာ္႐ႈ ေစ့ေစာ္မႈျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျငား
ကမၼပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
၁၃။ ကမၼပစၥည္းႏွစ္မ်ဳိး
ကမၼပစၥည္းသည္
(၁) နာနာကၡဏိက ကမၼ
(၂) သဟဇာတ ကမၼ ဟူ၍ႏွစိမ်ဳိးရွိ၏။ ထိုတြင္-
မိမိျဖဟ္ဆျခဏ၌ အက်ဳိးကိုမျဖစ္ေစဘဲ မတူကြဲ
ျပားေသာခဏ၌သာ အက်ဳိးကိုျဖစ္ေစတတ္ေသာ
အကုသိုလ္ေစတနာကံကို နာနာကၡဏိကာကမၼဟု
ေခၚ၏။ေစတနာေစတသိတ္သည္ မိမိႏွင့္အတူ
တကြျဖစ္ၾကေသာ စိတ္၊ေစတသိတ္၊စိတၱဇ႐ုပ္၊
ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္တို႔အားေက်းဇူးျပဳ၏။
ဤသို႔တကြ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ ေစတနာ
ကို သဟဇာတကမၼဟုေခၚ၏။
ပစၥည္းပစၥယုပၸန္
(၁) နာနာကၡဏိက ကမၼ
ပစၥည္း ကုသိုလ္ေစတနာ ၂၁၊
အကုသိုလ္ေစတနာ ၁၂၊
ပစၥယုပၸန္ ၀ိပါက္စိတ္ ၃၆၊ ေစတသိတ္ ၃၈၊ ကမၼဇ႐ုပ္၊
(၂) သဟဇာတ ကမၼ
ပစၥည္း ေစတနာ
ပစၥယုပၸန္ စိတ္ ၈၉၊ ေစတနာမွတပါး ေစတသိတ္ ၅၁၊
စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
ကုသိုလ္စိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ေစတနာ၊
အကုသိုလ္စိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ေစတနာ
(ကုသိုလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံ)သည္
အက်ဳိး၀ိပါက္စိတ္ ေစတသိတ္မ်ား
ကမၼဇ႐ုပ္မ်ားျဖစ္ေပၚေစရန္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
ကုသိုလ္ကံ အကုသိုလ္ကံသည္ မိမိျဖစ္ခိုက္
ခဏ၌ အက်ဳိးတရားမ်ားကို မျဖစ္ေပၚေစ။
မိမိခ်ဳပ္ၿပီးေနာက္ မိမိအျခားမဲ့ခဏ၌ျဖစ္ေစ၊
အခ်ိန္ၾကာျမင့္ၿပီးမွျဖစ္ေစ အက်ဳိးတရားမ်ား
ကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ထို႔ျပင္ ေစတနာေစတ
သိတ္သည္ မိမိႏွင့္အတူတကြျဖစ္ေသာ စိတ္
ေစတသိတ္မ်ား၊ စိတၱဇ႐ုပ္ ပဋိသေႏၶကမၼဇ
႐ုပ္မ်ားအား မိမိ၏ဗ်ာပါရမ်ဳိးျဖစ္ေပၚလ်က္
ေက်းဇူးျပဳ၏ဤသို႔လွ်င္အက်ဳိး၀ိေပါက္စိတ္၊
ေစတသိတ္ႏွင့္ ကမၼဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္
မ်ားအား ေစတနာဗ်ာပါရမ်ဳိးျဖစ္ေစရန္ ေက်း
ဇူးျပဳတတ္ေသာ ေစတနာေစတသိတ္၏
လည္းေကာင္း စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကိုပင္
ကမၼပစၥည္း၏သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မူသည္။
—————————————
၁၄။ဝိပါကပစၥေယာတိ-
ဝိပါကာ စတၱေရာ ခႏၶာ၊
အရူပိေနာ အညမညံ
ဝိပါကပစၥေယနပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၄။ဝိပါကပစၥေယာ
အားထုတ္မႈကင္း ၿငိမ္သက္ျခင္းျဖင့္
မယြင္းတူစြာ၊ ၀ိပါကာဟု၊ ႏွစ္ျဖာ႐ုပ္နာမ္၊
ၿငိမ္သက္ရန္ဟု၊ ေထာက္ခံေရွး႐ႈ၊ ေက်းဇူး
ျပဳျငား၊ ၀ိပ္ကပစၥည္းတရား လည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၁၄။ဝိပါကပစၥည္း
အားထုတ္မႈကင္း ၿငိမ္သက္ျခင္းမ်ဳိး ျဖစ္ေစရန္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
၀ိပါကပစၥည္းမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း ၀ိပါက္စိတ္ ၃၆၊ ေစတသိက္္ ၃၈၊
ပစၥယုပၸန္ ၀ိပါက္စိတ္ ၃၆၊ ေစတသိက္ ၃၈၊
စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
၀ိပါက္စိတ္၊ ေစတသိက္တို႔သည္ ကံတရား၏
အက်ဳိးပံုရိပ္မ်ားသာျဖစ္၍ အားထုတ္မႈကင္း
ေသာ ၿငိမ္သက္ျခင္းျဖင့္ ၿငိမ္သက္ၾက၏။
၄င္းတို႔သည္ မိမိတို႔အခ်င္းခ်င္းႏွင့္ စိတၱဇ႐ုပ္
ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္မ်ားအား အားထုတ္မႈကင္း
ၿငိမ္သက္ျခင္းရွိေစရန္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏ ။
ဤသို႔ို႔လွ်င္ အားထုတ္မႈကင္း ၿငိမ္သက္ျခင္း
ရွိေစရန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ ၀ိပါက္စိတ္
ေစတသိက္တို႔၏ စြမ္းေဆာင္မႈ သတၱိကိုပင္
၀ိပါကပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မူ၏။
————————————
၁၅။အာဟာရပစၥေယာတိ-
ကဗဠီကာေရာအာဟာေရာ
ကၠုမႆ ကာယႆ
အာဟာရပစၥေယန ပစၥေယာ။
အရူပိေနာအဟာရာ သမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ
တံသမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ
အာဟာရပစၥေယနပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၅။ အာဟာရပစၥေယာ
ၾသဇာေခၚၾက၊ အာဟာရႏွင့္၊ ဖႆ ေစတနာ၊
မကြာတးယွဥ္၊ စိတ္၀ိညာဥ္တို႔၊ အစဥ္မကြာ၊
သက္ဆိုင္ရာဟု၊ ႏွစ္ျဖာသင့္တန္၊ ႐ုပ္ႏွင့္နာမ္ကို၊
က်ားကန္သမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳျငား၊
အာဟာရပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၁၅။ အာဟာရပစၥည္း
သက္ဆိုင္ရာအက်ဳိးတရားမ်ားကို လြန္စြာစြမ္းေဆာင္ႏု္င္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္အာဟာရပစၥည္းမည္၏။
အာဟာရပစၥည္းႏွစ္မ်ဳိး
အာဟာရပစၥည္းသည္-
(၁) ႐ုပ္အာဟာရ
(၂) နာမ္အာဟာရဟူ၍ ၂-မ်ဳိးရွိ၏။ ထိုတြင္-
အဇၥ်တၱသႏၱာန္၌ျဖစ္ေသာ အေၾကာင္းတရား ၄-ပါးေၾကာင့္
ျဖစ္ေသာၾသဇာသည္ ႐ုပ္အာဟာရမည္၏။ ၄င္းၾသဇာ႐ုပ္သည္
အစာအာဟာရမ်ား၌ တည္ရွိ၏။
ၾသဇာ၏တည္ရာ အစာအာဟာရကို အတံုးအခဲ အလုပ္အေလြ႔
ျပဳ၍ စားမ်ဳိအပ္ေသာေၾကာင့္ ကဗဠီကာရ အာဟာရဟုေခၚ၏။
နာမ္အာဟာရသည္ ဖႆ၊ ေစတနာ၊ ၀ိညာဥ္ဟူ၍
၃-မ်ဳိးရွိ၏။ ႐ုပ္အာဟာရ ၁-ပါး၊ နာမ္အာဟာရ ၃-ပါးရွိသျဖင့္
အာဟာရ ၄-ပါးရွိသည္ဟု မွတ္ရာ၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
(၁) ႐ုပ္အာဟာရပစၥည္း
ပစၥည္း ၾသဇာ
ပစၥယုပၸန္ အာဟာရေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႐ုပ္မ်ား၊
တနည္း အေၾကာင္း ၄-ပါးေၾကာင့္
ျဖစ္ေသာ႐ုပ္မ်ား။
(၂) နာမ္အာဟာရပစၥည္း
ပစၥည္း ဖႆ၊ ေစတနာ၊ ၀ိညာဥ္၊
ပစၥယုပၸန္ စိတ္၊ေစတသိက္၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။
ေက်းဇူးျပဳပံု
ကဗဠီကာရအာဟာရေခၚ ၾသဇာ႐ုပ္သည္ သက္ရွိ
သတၱ၀ါမ်ား၏ ကိုယ္ကာယရွည္ၾကာစြာ တည္ရွိဖြံ႔
ထြားေအာင္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
ဖႆအာဟာရသည္ ခံစားမႈေ၀ဒနာျဖစ္ေပၚေအာင္
စြမ္းေဆာင္လ်က္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
ေစတနာသည္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေပၚေစရန္စြမ္းေဆာင္
လ်က္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
ဤသို႔လွ်င္ ႐ုပ္ခႏၶာ၏ တည္တံ့ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကို စြမ္းေဆာင္
ေသာၾသဇာ၏ သတၱိ။ ေ၀ဒနာက္ုျဖစ္ေပၚေစေသာ
ဖႆ၏သတၱိ၊ နာမ္႐ုပ္မ်ားတိုးတက္ျဖစ္ပြားေစရန္
စြမ္းေဆာင္တတ္ေသာ ၀ိညာဥ္၏သတၱိကိုပင္
အာဟာရပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟုေဟာေတာ္မႈ၏။
————————————————
၁၆။ ကၠုျႏၵိယပစၥေယာတိ-
စကၡဳျႏၵိယံ စကၡဳဝိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ
ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတိျႏၵိယံ ေသာတဝိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱ
ကာနဥၥ ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဃာနိျႏၵိယံ ဃာနဝိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာ
နဥၥ ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဇိဝွိျႏၵိယံ ဇိဝွာဝိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ
ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကာယိျႏၵိယံကာယဝိညာဏ ဓာတုယာ တံသမၸယုတၱ
ကာနဥၥ ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပဇိီဝိတိျႏၵိယံ ကဋတၱာရူပါနံ ကၠုျႏၵိယပစၥေယနပစၥေယာ။
အရူပိေနာ ကၠုျႏၵိယာ သမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံသမု႒ာ
နာနဥၥ ရူပါနံ ကၠုျႏၵိယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၆။ ကၠုျႏၵိယပစၥေယာတိ- စကၡဳျႏၵိယံ စကၡဳဝိညာဏဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတိျႏၵိယံ ေသာတဝိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ
ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။ ဃာနိျႏၵိယံ ဃာနဝိညာဏ
ဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥ
ေယာ။ ဇိဝွိျႏၵိယံ ဇိဝွာဝိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ
ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။ ကာယိျႏၵိယံကာယဝိညာဏ
ဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥ
ေယာ။ ရူပဇိီဝိတိျႏၵိယံ ကဋတၱာရူပါနံ ကၠုျႏၵိယပစၥေယနပစၥေယာ။
အရူပိေနာ ကၠုျႏၵိယာ သမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံ သမု႒ာနာနဥၥ
ရူပါနံ ကၠုျႏၵိယပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၆။ ကၠုျႏၵိယပစၥေယာ
စကၡဳစသည္ ငါးလီကၠုေျႏၵ စိတ္ေစမ်ားအား စိုးပိုင္ထားလ်က္
တစ္ပါး႐ႈပ ဇီ၀ိိတကား ကမၼဇ႐ုပ္ ထိန္းခ်ဳပ္ဧကန္ က်န္ကၠုေျႏၵ
ႏွစ္ေထြနာမ္႐ုပ္ ထိန္းခ်ဳပ္သမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား ကၠုျႏၵိယပစၥည္း
တရားလည္းေကာင္း။ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ ၁၆။ ကၠုျႏၵိယပစၥည္း
မိမိဆိုင္ရာကိစၥ၌ အစိုးတရ ခ်ဳပ္ကိုင္အုပ္စိုးလ်က္ ေက်းဇူးျပဳ
တတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ကၠုျႏၵိယပစၥည္းမည္၏။
ကၠုျႏၵိယပစၥည္း ၃-မ်ဳိး ကၠုျႏၵိယပစၥည္းသည္-
(၁) သဟဇာတ ကၠုျႏၵိယ
(၂) ပုေရဇာတ ကၠုျႏၵိယ
(၃) ႐ူပဇီ၀ိတ ကၠုျႏၵိယ ဟူ၍ ၃ မ်ဳိးရွိ၏။
ထိုတြင္- အတူတကြျဖစ္လ်က္ ႀကီးစိုးကာ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ သဟဇာတကၠုျႏၵိယမည္၏။ ေရွ႔ဦးျဖစ္ႏွင့္
ကာ ႀကီးစိုးလ်က္ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
ပုေရဇာတ ကၠုျႏၵိယမည္၏။ ကမၼဇရုပ္မ်ားကို ႀကီးစိုးလ်က္ ေက်း
ဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ႐ူပဇီ၀ိတ ကၠုျႏၵိယ မည္
၏။
(၁) သဟဇာတ ကၠုျႏၵိယ ပစၥည္း ဇီ၀ိတ၊ စိတ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သဒၶါ၊
၀ီရီယ၊ သတိ၊ ဧကၠဂတာ၊ ပညာ ဟူေသာ နာမ္ကၠုေျႏၵတရားကိုယ္
၈ ပါး။ ပစၥယုပၸန္ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ စိတၱဇရုပ္ ပဋိသေႏၵ
ကမၼဇရုပ္။
(၂) ပုေရဇာတ ကၠုျႏၵိယ ပစၥည္း စကၡဳ၊ ေသာတ၊ ဃာန၊ ဇိ၀ွါ၊
ကာယ ၀တၳဳရုပ္ ၅-ပါး။ ပစၥယုပၸန္ ေဒြပဥၥ၀ိဥာဏ္ ၁၀၊ သဗၺစိတၱ
သာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇-ခု။ (၃) ႐ူပဇီ၀ိတ ကၠုျႏၵိယ ပစၥည္း
ရုပ္ဇီ၀ိတ ပစၥယုပၸန္ ရုပ္ဇီ၀ိတမွတပါးေသာ ကလာပ္တူ ကမၼဇ
ရုပ္ ၉-ခု။ ေက်းဇူးျပဳပံု နာမ္ဇီ၀ိတ၊ စိတ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သဒၶါ၊ ၀ီရီယ၊
သတိ၊ ဧကၠဂတာ၊ ပညာ ဟူေသာ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကၠုေျႏၵတရား
မ်ားသည္ နာမ္ရုပ္တရားမ်ားအား ႀကီး စိုးလ်က္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
စကၡဳေျႏၵေခၚ မ်က္စိအၾကည္ရုပ္သည္ ျမင္သိစိတ္၊ ေစတသိက္
တရားမ်ားအား ျမင္မႈကိစၥ၌ ႀကီးစိုးလ်က္ ေက်းဇူးျပဳ၏။ ထင္ရွား
ေစအံ့။ မ်က္စိအၾကည္ရုပ္အား ေကာင္းလွ်င္ ျမင္သိစိတ္ အား
ေကာင္း၏။ အားနည္း လွ်င္ အားနည္း၏။ ဤသည္မွာျမင္မႈကိစၥ
၌ မ်က္စိ အၾကည္ရုပ္ ( စကၡဳေျႏၵ ) က ျမင္သိစိတ္ ေစတသိက္
တို႔ကို စိုးပိုင္ခ်ဳပ္ကိုင္ထားပံုျဖစ္၏။ ထို႔အတူ ေသာတိေျႏၵ (နား
အၾကည္ရုပ္)သည္ ၾကား မႈကိစၥ၌ ၾကားသိစိတ္၊ေစတသိက္မ်ား
ကို ႀကီးစိုးထား ၏။ ဃာနိေျႏၵ ( ႏွာေခါင္းအၾကည္ရုပ္)သည္ နမ္း
ရႈမႈကိစၥ ၌ နံသိစိတ္၊ ေစတသိက္မ်ားကို ႀကီးစိုး၏။ ဇီ၀ိွေျႏၵ (လွ်ာ
အၾကည္ရုပ္)သည္ လ်က္မႈကိစၥ၌ လ်က္သိစိတ္ ေစတသိက္မ်ား
ကို ႀကီးစိုး၏။ ကာယိေျႏၵ (ကိုယ္အၾကည္ ရုပ္)သည္ ထိေတြ႔မႈ
ကိစၥ၌ ထိသိစိတ္ ေစတသိက္မ်ား ကို ႀကီးစိုး၏။ရုပ္ဇီ၀ိတိေျႏၵ
သည္ ေစာင့္ထိန္းမႈကိစၥ၌ အစိုးတရခ်ဳပ္ကိုင္အုပ္စိုးလ်က္ ေက်း
ဇဴးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကို
ပင္ ကၠုျႏၵိယ ပစၥည္း၏သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မူ၏။
———————————————–
၁၆။ ကၠုျႏၵိယပစၥေယာတိ-
စကၡဳျႏၵိယံ စကၡဳဝိညာဏဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတိျႏၵိယံ ေသာတဝိညာဏဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဃာနိျႏၵိယံ ဃာနဝိညာဏဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဇိဝွိျႏၵိယံ ဇိဝွာဝိညာဏဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကာယိျႏၵိယံကာယဝိညာဏ
ဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
ကၠုျႏၵိယ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပဇိီဝိတိျႏၵိယံ ကဋတၱာရူပါနံ
ကၠုျႏၵိယပစၥေယနပစၥေယာ။
အရူပိေနာ ကၠုျႏၵိယာ
သမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ
တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ
ကၠုျႏၵိယပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၆။ ကၠုျႏၵိယပစၥေယာ
စကၡဳစသည္ ငါးလီကၠုေျႏၵ စိတ္ေစမ်ားအား
စိုးပိုင္ထားလ်က္ တစ္ပါး႐ႈပ ဇီ၀ိိတကား
ကမၼဇ႐ုပ္ ထိန္းခ်ဳပ္ဧကန္ က်န္ကၠုေျႏၵ
ႏွစ္ေထြနာမ္႐ုပ္ ထိန္းခ်ဳပ္သမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား
ကၠုျႏၵိယပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၁၆။ ကၠုျႏၵိယပစၥည္း
မိမိဆိုင္ရာကိစၥ၌ အစိုးတရ ခ်ဳပ္ကိုင္အုပ္စိုးလ်က္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
ကၠုျႏၵိယပစၥည္းမည္၏။
ကၠုျႏၵိယပစၥည္း ၃-မ်ဳိး
ကၠုျႏၵိယပစၥည္းသည္-
(၁) သဟဇာတ ကၠုျႏၵိယ
(၂) ပုေရဇာတ ကၠုျႏၵိယ
(၃) ႐ူပဇီ၀ိတ ကၠုျႏၵိယ ဟူ၍ ၃ မ်ဳိးရွိ၏။ ထိုတြင္-
အတူတကြျဖစ္လ်က္ ႀကီးစိုးကာ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ သဟဇာတကၠုျႏၵိယမည္၏။
ေရွ႔ဦးျဖစ္ႏွင့္ကာ ႀကီးစိုးလ်က္ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ ပုေရဇာတ ကၠုျႏၵိယမည္၏။
ကမၼဇရုပ္မ်ားကို ႀကီးစိုးလ်က္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ ႐ူပဇီ၀ိတ ကၠုျႏၵိယ မည္၏။
(၁) သဟဇာတ ကၠုျႏၵိယ
ပစၥည္း ဇီ၀ိတ၊ စိတ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သဒၶါ၊ ၀ီရီယ၊
သတိ၊ ဧကၠဂတာ၊ ပညာ ဟူေသာ
နာမ္ကၠုေျႏၵတရားကိုယ္ ၈ ပါး။
ပစၥယုပၸန္ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊
စိတၱဇရုပ္ ပဋိသေႏၵကမၼဇရုပ္။
(၂) ပုေရဇာတ ကၠုျႏၵိယ
ပစၥည္း စကၡဳ၊ ေသာတ၊ ဃာန၊ ဇိ၀ွါ၊ ကာယ
၀တၳဳရုပ္ ၅-ပါး။
ပစၥယုပၸန္ ေဒြပဥၥ၀ိဥာဏ္ ၁၀၊ သဗၺစိတၱသာဓာရဏ
ေစတသိက္ ၇-ခု။
(၃) ႐ူပဇီ၀ိတ ကၠုျႏၵိယ
ပစၥည္း ရုပ္ဇီ၀ိတ
ပစၥယုပၸန္ ရုပ္ဇီ၀ိတမွတပါးေသာ
ကလာပ္တူ ကမၼဇရုပ္ ၉-ခု။
ေက်းဇူးျပဳပံု
နာမ္ဇီ၀ိတ၊ စိတ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သဒၶါ၊ ၀ီရီယ၊
သတိ၊ ဧကၠဂတာ၊ ပညာ ဟူေသာ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာ
ကၠုေျႏၵတရားမ်ားသည္ နာမ္ရုပ္တရားမ်ားအား ႀကီး
စိုးလ်က္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
စကၡဳေျႏၵေခၚ မ်က္စိအၾကည္ရုပ္သည္ ျမင္သိစိတ္၊
ေစတသိက္တရားမ်ားအား ျမင္မႈကိစၥ၌ ႀကီးစိုးလ်က္
ေက်းဇူးျပဳ၏။ ထင္ရွားေစအံ့။ မ်က္စိအၾကည္ရုပ္အား
ေကာင္းလွ်င္ ျမင္သိစိတ္ အားေကာင္း၏။ အားနည္း
လွ်င္ အားနည္း၏။ ဤသည္မွာျမင္မႈကိစၥ၌ မ်က္စိ
အၾကည္ရုပ္ ( စကၡဳေျႏၵ ) က ျမင္သိစိတ္ ေစတသိက္
တို႔ကို စိုးပိုင္ခ်ဳပ္ကိုင္ထားပံုျဖစ္၏။
ထို႔အတူ ေသာတိေျႏၵ (နားအၾကည္ရုပ္)သည္ ၾကား
မႈကိစၥ၌ ၾကားသိစိတ္၊ေစတသိက္မ်ားကို ႀကီးစိုးထား
၏။ ဃာနိေျႏၵ ( ႏွာေခါင္းအၾကည္ရုပ္)သည္ နမ္းရႈမႈကိစၥ
၌ နံသိစိတ္၊ ေစတသိက္မ်ားကို ႀကီးစိုး၏။ ဇီ၀ိွေျႏၵ
(လွ်ာ အၾကည္ရုပ္)သည္ လ်က္မႈကိစၥ၌ လ်က္သိစိတ္
ေစတသိက္မ်ားကို ႀကီးစိုး၏။ ကာယိေျႏၵ (ကိုယ္အၾကည္
ရုပ္)သည္ ထိေတြ႔မႈကိစၥ၌ ထိသိစိတ္ ေစတသိက္မ်ား
ကို ႀကီးစိုး၏။ရုပ္ဇီ၀ိတိေျႏၵသည္ ေစာင့္ထိန္းမႈကိစၥ၌
အစိုးတရခ်ဳပ္ကိုင္အုပ္စိုးလ်က္ ေက်းဇဴးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကိုပင္ ကၠုျႏၵိယ
ပစၥည္း၏သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မူ၏။
—————————————
၁၇။ စ်ာနပစၥေယာတိ-
စ်ာနဂၤါနိ စ်ာနသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ
တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ
စ်ာန ပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၇။ စ်ာနပစၥေယာ-
အာ႐ုံစြဲမက္ ကပ္၍ရႈပါ စ်ာန္အဂၤါတို႔ တူစြာျဖစ္ျငား၊
ရုပ္နာမ္မ်ားကို ရႈျငားေစမႈ သတၱိစုျဖင့္၊ ေက်းဇူးျပဳျငား၊
စ်ာနပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၁၇။ စ်ာနပစၥည္း
အာ႐ုံကို စူးစိုက္ရႈလ်က္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ စ်ာနပစၥည္းမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိ၊ ေ၀ဒနာ၊ ဧကဂၢတာ
ဟူေသာစ်ာန္အဂၤါ ၅-ပါး
ပစၥယုပၸန္ ဒိြပဥၥ၀ိညာဏ္မွတပါး စိတ္ ၇၉၊
ေစတသိက္ ၅၂၊ စိတၱဇရုပ္၊
ပဋိသေႏၶကမၼဇရုပ္
ေက်းဇူးျပဳပံု
၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိ၊ ေ၀ဒနာ၊ ဧကဂၢတာဟူေသာ
စ်ာန္အဂၤါ ၅-ပါးတို႔သည္ အတူတကြျဖစ္ၾကေသာ
စိတ္ေစတသိက္ႏွင့္ စိတၱဇရုပ္ ပဋိကေႏၶကမၼဇရုပ္
မ်ားအား အာရုံကိုေရွးရႈျပဳလ်က္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
မွတ္ခ်က္။ ။ သမထက်င့္စဥ္ျဖင့္ ရရွိလာေသာ
စ်ာန္တရားကိုသာ စ်ာနပစၥေယာဟု ေဟာသည္မ
ဟုတ္၊ အကုသိုလ္စိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ၀ိတက္စသည္
ကိုသာ စ်ာနပစၥေယာဟု ေဟာေတာ္မူသည္မွတ္။
ဤသို႔ အာရုံကို စူးစိုက္ရႈေစလ်က္ ေက်းဇူးျပဳတတ္
ေသာ အေၾကာင္းတရား၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကိုပင္
စ်ာနပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မူ၏။
————————————–
၁၈။ မဂၢ ပစၥေယာတိ-
မဂၢဂၤါနိ မဂၢသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ
တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ
မဂၢပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၈။ မဂၢပစၥည္း
ထုတ္ေဆာင္တတ္ေသာ လမ္းေၾကာင္းအျဖစ္ျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
မဂၢပစၥည္းမည္၏။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း ပညာ၊ ၀ိတက္၊ ၀ီရိယ ၃-ခု၊
၀ီရိယ၊ သတိ၊ ဧကဂတာ၊ ဒိ႒ိ ဟုဆိုအပ္ေသာ
မဂၢင္တရားကိုယ္ ၉-ပါး
သဟိတ္စိတ္ ၇၁၊ ေစတသိက္ ၅၂၊
ပစၥယုပၸန္ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္၊
သဟိတ္ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္
ေက်းဇူးျပဳပံု
မဂၢင္တရားကိုယ္ ၉-ပါးသည္ အတူတကြျဖစ္ေသာ
စိတ္ ေစတသိက္ႏွင့္ စိတၱဇ႐ုပ္ ပဋိသေႏၶ ကမၼဇရုပ္
မ်ားကို ထုတ္ေဆာင္တတ္ေသာ လမ္းေၾကာင္းအျဖစ္
ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
ဤသို႔ အက်ဳိးတရားမ်ားကိုပါ ထုတ္ေဆာင္တတ္ေသာ
လမ္းေၾကာင္းအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ မဂၢင္
တရားကိုယ္ ၉-ပါး၏ စြမ္းေဆာင္မႈသတၱိကိုပင္ မဂၢပစၥည္း
၏သတၱိထူးဟု ေဟာေတာ္မႈ၏။
ေကာင္းဆိုးတရား၊ မဂၢင္မ်ားက၊ ျဖစ္ပြားတူျပန္၊
႐ုပ္ႏွင့္နာမ္ကို၊ ဧကန္ေျမွာ္႐ႈ၊ လမ္းေၾကာင္းမႈျဖင့္၊
ေက်းဇူးျပဳျငား၊ မဂၢင္ပစၥည္းတရား လည္းေကာင္း။
—————————————–
၁၉။ သမၸယုတၱပစၥေယာတိ –
စတၱာေရာခႏၶာ အရူပိေနာ အညမညံ
သမၸယုတၱပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၁၉။ သမၸယုတၱပစၥေယာတိ-
၀တၳဳအာ႐ုံ ျဖစ္တုံခ်ဳပ္ျငား၊ တူ-၄ပါးျဖင့္၊
ေပါငးထားသမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳျငား၊
သမၸယုတၱ ပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၁၉။ သမၸယုတၱပစၥည္း
ယွဥ္တြဲေပါင္းစပ္ျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ သမၸယုတၱပစၥည္းမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
ပစၥည္း စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊
ပစၥယုပၸန္ စတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊
ေက်းဇူးျပဳပံု
မွီရာ၀တၳဳျခင္း၊ အာ႐ုံျပဳတူရာျခင္း၊ ျဖစ္မႈခဏတူျခင္း၊
ခ်ဳပ္မႈခဏတူျခင္းဟူ၌ ေပါင္းစပ္ယွဥ္တြဲမႈ လကၡဏာ
၄-ရပ္ႏွင့္ညီေသာ စိတ္ ေစတသိက္မ်ားသည္ အခ်င္း
ခ်င္း အျပန္အလွန္ ယွဥ္တြဲေပါင္းစပ္ျခင္း အျဖစ္ျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
ဤသို႔ ယွဥ္တြဲေပါင္းစပ္ေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ
တတ္ေသာ စိတ္ေစတသိက္ တို႔၏စြမ္းေဆာင္မႈ
သတၱိကိုပင္ သမၸယုတၱပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု
ေဟာေတာ္မႈ၏။
——————————–
၂၀။ဝိပၸယုတၱပစၥေယာတိ –
ရူပိေနာဓမၼာ အရူပီနံ ဓမၼာနံ
ဝိပၸယုတၱပစၥေယန ပစၥေယာ။
အရူပိေနာဓမၼာ ရူပီနံ ဓမၼာနံ
ဝိပၸယုတၱပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၂၀။ ၀ိပၸယုတၱပစၥေယာ
၀တၳဳအာရုံ ျဖစ္တံုခ်ဳပ္ပ်က္ မတူခ်က္ေၾကာင့္
တြဲဖက္မရ ရုပ္ကနာမ္ကို နာမ္ဆိုရုပ္အား တူ
ျဖစ္ျငားလည္း ကြဲျပားသမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား
၀ိပၸယုတၱပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၂၀။ ၀ိပၸယုတၱပစၥည္း
အတူတကြတည္ရွိၾကေသာ္လည္း ေပါင္းစပ္
ေရာေႏွာျခင္းမရွိဘဲ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ ၀ိပၸယုတၱပစၥည္းမည္၏။
၀ိပၸယုတၱပစၥည္း (၃)မ်ဳိး
၁။ သဟဇာတ ၀ိပၸယုတၱ
၂။ ပုေရဇာတ ၀ိပၸယုတၱ
၃။ ပစၧာဇာတ ၀ိပၸယုတၱ ဟူ၍သံုးမ်ဳိးရွိ၏။
ထိုတြင္အတူတကြျဖစ္လ်က္ ေပါင္းစပ္ေရာေႏွာျခင္း
မရွိဘဲ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
သဟဇာတ ၀ိပၸယုတၱမည္၏။
ေရွးဦးျဖစ္ႏွင့္၍ ေပါင္းစပ္ေရာေႏွာျခင္းမရွိဘဲ ေက်းဇူး
ျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ပုေရဇာတ
၀ိပၸယုတၱမည္၏။
ေနာက္မွျဖစ္ၿပီး ေရာေႏွာေပါင္းစပ္ျခင္းမရွိဘဲ ေက်းဇူး
ျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ပစၧာဇာတ၀ိပၸယုတၱ
မည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
၁။ သဟဇာတ ၀ိပၸယုတၱ
ပစၥည္း ရုပ္ကိုျဖစ္ေစတတ္ေသာစိတ္ ၇၅၊
ေစတသိက္ ၅၂ ႏွင့္ ပဥၥေ၀ါကာရ
ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶ ဟဒယ၀တၳဳ။
ပစၥယုပၸန္ စိတၱဇရုပ္ ပဋိသေႏၶကမဇရုပ္ႏွင့္
ဟဒယ၀တၳဳ ပဥၥေ၀ါကာရ ပဋိသေႏၶ
နာမကၡႏၶာ။
၂။ ပုေရဇာတ၀ိပၸယုတၱ
ပုေရဇာတပစၥည္းႏွင့္ ပစၥည္းပစၥယုပၸန္တူ၏။
၃။ ပစၧာဇာတ၀ိပၸယုတၱ
ပစၧာဇာတပစၥည္းႏွင့္ ပစၥည္းပစၥယုပၸန္တူ၏။
ေက်းဇူးျပဳပံု
ရုပ္တရားမ်ားႏွင့္နာမ္တရားမ်ား နာမ္တရားမ်ား
ႏွင့္ရုပ္တရားမ်ားတို႔သည္ အတူတကြတည္ရွိၾက
ေသာ္လည္း ေပါင္းစပ္ေရာေႏွာျဖင္းမရွိဘဲ ေက်းဇူး
ျပဳၾက၏။ သို႔ေပါင္းစပ္ေရာေႏွာျခင္းမရွိဘဲ ေက်းဇူး
ျပဳ တတ္ေသာ အေၾကာင္းတရား၏ စြမ္းေဆာင္မႈ
သတၱိကိုပင္ ၀ိပၸယုတၱပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာ
ေတာ္မႈ၏။
————————–
၂၁။အတၳိပစၥေယာတိ-
စတၱာေရာခႏၵာ အရူပိေနာ၊
အညမညံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
စတၱေရာမဟာဘူတာ ၊
အညမညံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ၾသကၠႏၱိကၡေဏ နာမရူပံ
အညမညံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
စိတၱေစတသိကာဓမၼာ
စိတၱသမု႒ာနာနံ ရူပါနံ
အတၳိပစၥေယနပစၥေယာ။
မဟာဘူတာ ဥပါဒါရူပါနံ
အတၳိပစၥေယနပစၥေယာ။
စကၡာယတနံ စကၡဳဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတာယတနံ ေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဃာနာယတနံ ဃာနဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဇိဝွာယတနံ ဇိဝွာဝိညာဏဓာတုယာ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကာယာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပါယတနံ စကၡုဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
သဒၵါယတနံေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဂႏၶာယတနံ ဃာနဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရသာယတနံ ဇိဝွာဝိညာဏဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေဖာ႒ဗၺာယတနံ ကာယဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပါယတနံ၊ သဒၵါယတနံ။ ဂႏၶာယတနံ၊
ရသာယတနံ၊ ေဖာ႒ဗၺာယတနံ၊
မေနာဓာတုယာ တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ယံ ရူပံ နိႆာယ မေနာဓာတု စ
မေနာဝိညာဏ ဓာတုစ ဝတၱႏၱိ၊
တံ ရူပံ မေနာဓာတုယာ စ၊
မေနာဝိညာဏဓာတုယာ စ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၂၁။ အတၳိပစၥေယာ
ပစၥဳပန္မွာ ရွိခိုက္သာလွ်င္ မကြာတူဘိ ထင္ရွားရွိျငား
က်ဳိးတရားကို ျဖစ္ပြားေစမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား
အတၱိပစၥည္းတရား လည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၂၁။ အတၳိပစၥည္း
ရွိေနခိုက္မွာသာ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္
အတၳိပစၥည္းမည္၏။
အတၳိပစၥည္း (၅)မ်ဳိး
၁။ သဟဇာတ အတၳိ
၂။ ပုေရဇာတ အတၳိ
၃။ ပစၧာဇာတ အတၳိ
၄။ အာဟာရ အတၳိ
၅။ ကၠုျႏၵိယ အတၳိ ဟူ၍ ၅-မ်ဳိးရွိ၏။
ထိုတြင္ အတူတကြျဖစ္ၿပီး ထင္ရွားရွိခိုက္မွာသာ
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
သဟဇာတ အတၳိမည္၏။
ေရွ႔ဦးျဖစ္ႏွင့္ၿပီး ထင္ရွားရွိခိုက္မွာသာ ေက်းဇူးျပဳ
တတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ပုေရဇာတ
အတၳိမည္၏။
ေနာက္မွျဖစ္၍ ထင္ရွားရွိခိုက္မွာသာ ေက်းဇူးျပဳ
တတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ပစၧာဇာတ
အတၳိမည္၏။
စြမ္းေဆာင္မႈလြန္ကဲ၍ ထင္ရွားရွိခိုက္မွာသာ
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
အာဟာရ အတၳိမည္၏။
ခ်ဳပ္ကိုင္အုပ္စိုးလ်က္ ထင္ရွားရွိခိုက္မွာသာ
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္
ကၠုျႏၵိယ အတၳိမည္၏။
ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္
သဟဇာတအတၳိသည္ သဟဇာတႏွင့္တူ၏။
ပုေရဇာတအတၳိသည္ ပုေရဇာတႏွင့္တူ၏။
ပစၧာဇာတအတၳိသည္ ပစၧာဇာတႏွင့္တူ၏။
အာဟာရအတၳိသည္ ႐ုပ္အာဟာရႏွင့္တူ၏။
ကၠုျႏၵိယအတၳိသည္ ႐ႈပဇီ၀ိတိျႏၵိယႏွင့္တူ၏။
ေက်းဇူးျပဳပံု
မိမိႏွင့္ ၿပိဳင္တူျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ၊ ႀကိဳတင္ျဖစ္ႏွင့္
သည္ျဖစ္ေစ၊ ေနာက္မွျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ မိမိျဖစ္
ၿပီးလွ်င္ ထင္ရွားရွိဆဲအက်ဳိးတရားမ်ားကို ေက်း
ဇူးျပဳ၏။ ဤသို႔ထင္ရွားရွိခိုက္မွာသာ ေက်းဇူးျပဳ
တတ္ေသာ အေၾကာင္းတရား၏ စြမ္းေဆာင္မႈ
သတၱိကိုပင္ အတၳိပစၥည္း၏ သတၱိထူးဟု ေဟာ
ေတာ္မႈ၏။
—————————————-
၂၂။ နတၳိပစၥေယာတိ-
သမနႏၱရနိရုဒၵါ စိတၱေစတသိကာ ဓမၼာ
ပဋဳပၸနၷာနံ စိတၱ ေစတသိကာနံ ဓမၼာနံ
နတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၂၂။ နတၳိပစၥေယာတိ-
လံုး၀ခ်ဳပ္ဘိ မရွိမွသာ ေနာက္လာတရား
စိတ္ေစမ်ားသို႔ ျဖစ္ပြားေစမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား
နတၳိပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၂၂။ နတၳိပစၥည္း
မိမိမရွိသည့္ ေနာက္မွသာ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ နတၳိပစၥည္းမည္၏။
နတၳိပစၥည္းသည္ အနႏၱရပစၥည္းႏွင့္ ပစၥည္းပစၥယုပၸန္
တူ၏။
ေက်းဇူးျပဳပံု
မိမိ၏ အျခားမဲံ၌ျဖစ္လာမည့္ နာမ္တရားမ်ားအား
မိမိမရွိေတာ့သည့္ေနာက္မွသာ ျဖစ္ေပၚလာေစရန္
အခြင့္ေပးေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ၏။ ေရွ႔ေရွ႔
အျခားမဲ့၌ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းၿပီး၍ လံုး၀မရွိေသာ စိတ္
ေစတသိက္ တရားမ်ားအား နတၳိသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ၏။
ဤသို႔ မိမိမရွိသည့္ေနာက္မွသာ မရွိေသာအားျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရား၏ စြမ္း
ေဆာင္မႈသတၱိကိုပင္ နတၳိသတၱိဟု ေဟာေတာ္မႈ၏။
———————————————
၂၃။ ဝိဂတပစၥေယာတိ-
သမနႏၱရဝိဂတာ စိတၱေစတသိကာဓမၼာ
ပဋဳပၸနၷာနံ စိတၱေစတသိကာနံ ဓမၼာနံ
ဝိဂတပစၥေယနပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၂၃။ ၀ိဂတပစၥေယာ
ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ကင္းကြာ ျဖစ္ေသာခါမွ ေနာင္လာ
တရား စိတ္ေစမ်ားတို႔ ျဖစ္ပြားေစမႈ ေက်းဇူးျပဳျငား
၀ိဂတပစၥည္းတရားလည္းေကာင္း။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
လံုး၀ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ျပတ္စဲၿပီးမွ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားသည္ ၀ိဂတပစၥည္းမည္၏။
၀ိဂတပစၥည္းသည္ နတၳိပစၥည္းႏွင့္ လံုး၀တူ၏။
——————————
၂၄။ အဝိဂတပစၥေယာတိ-
စတၱာေရာခႏၶာ အရူပိေနာ အညမညံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
စတၱာေရာမဟာဘူတာ အညမညံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ၾသကၠႏၱိကၡေဏ နာမရူပံအညမညံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
စိတၱ ေစတသိကာ ဓမၼာ
စိတၱသမု႒ာနာန ံရူပါန ံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
မဟာဘူတာ ဥပါဒါရူပါနံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
စကၡာယတနံ စကၡဳဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေသာတာယတနံ ေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဃာနာယတနံ၊ ဃာနဝိညာဏ ဓာတုယာ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အဝိဂတပစၥေယနပစၥေယာ။
ဇိဝွာယတနံ ဇိဝွါဝိညာဏဓာတုယာ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ၊
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ကာယာယတနံ ကာယဝိညာဏ ဓာတုယာ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပ့ယတနံ စကၡဳဝိညာဏ ဓာတုယာ၊
တံသမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ၊
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
သဒၵါယတနံ ေသာတဝိညာဏ ဓာတုယာ
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာန၊ံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ဂႏၶာယတနံ၊ ဃာနဝိညာဏ ဓာတုယာ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ၊
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရသာယတနံ၊ ဇိဝွာဝိညာဏ ဓာတုယာ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ၊
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေဖာ႒ဗၺာယတနံ၊ ကာယဝိညာဏ ဓာတုယာ၊၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာန၊ံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ရူပါယတနံ၊ သဒၵါယတနံ၊ ဂႏၶာယတနံ၊
ရသာယတနံ၊ ေဖာ႒ဗၺယတနံ၊ မေနာဓာတုယာ၊၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ၊
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
တံရူပံ နိႆာယ မေနာဓာတုစ၊
မေနာဝိညာဏဓာတု စ၊ ဝတၱႏၱိ၊
တံ ရူပံ မေနာဓာတုယာ စ၊
မေနာဝိညာဏဓာတုယာ စ၊
တံ သမၸယုတၱကာနဥၥ ဓမၼာနံ
အဝိဂတပစၥေယန ပစၥေယာ။
ပါဠိအနက္
၂၄။ အ၀ိဂတ ပစၥေယာ
ထင္ရွားရွိလာ မကင္းကြာဘဲ ျဖစ္လာအဟုတ္
နာမ္ႏွင့္႐ုပ္တို႔ မခ်ဳပ္ေသးခင္ စြမ္းအင္ေပးမႈ
ေက်းဇူးျပဳျငား အ၀ိဂတပစၥည္းတရား
လည္းေကာင္း။
ကၠုတိ၊ ဤသို႔။ ပစၥယုေဒၵသ။ ပစၥည္းတရား
အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေဟာၾကားျပသ ပစၥယုေဒၵသ၌
စတု၀ီသတိပစၥေယာ၊ ၂၄-ပစၥည္းတို႔ကို။
ဘဂ၀ါ၊ ျမတ္စြာဘုရားသည္။
၀ုတၱာ၊ ေဟာေတာ္မႈအပ္ကုန္ၿပီ။
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
၂၄။ အ၀ိဂတပၥည္း
ခ်ဳပ္ၿငိမ္းပ်က္ဆဲျခင္း မျဖစ္ေသးမီ ေက်းဇူးျပဳတတ္
ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ အ၀ိဂတပစၥည္းမည္၏။
အ၀ိဂတပစၥည္းသည္ အတၳိပစၥည္းႏွင့္ လံုး၀တူ၏။
နိဂံုး
ေၾကာင္းက်ဳိးႏွစ္တန္
စစ္အမွန္ကို
ဧကန္႐ႈျမင္
ဉာဏ္သက္၀င္မွ
ကင္းစင္သံသယ
လမ္းမွန္ရလ်က္
ဘ၀သံသရာ
က်င္လည္ရာမွ
ျမန္စြာထြက္ေျမာက္
နိဗၺာန္ေရာက္မည္
ထြန္းေတာက္ဉာဏ္ျမင္
လင္းေစေသာ္ ။
ေဒါက္တာနႏၵမာလာဘိ၀ံသ
Ref: http://dhammalectures.blogspot.sg/2014/08/blog-post_92.html
မေတ္တာစက်ဝန်း 